In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Duren, Frederika Aan: Gerry Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-28 Onderwerp: Frederika moet een schijnhuwelijk aangaan; ze heeft dinsdagmorgen in de trein gezeten om gedeporteerd te worden; 10 minuten voor het vertrek komt een jongen aangehold. Hij zegt: ‘als je met me trouwt kun je hier blijven’…het was mijn laatste redding', blijven of een onzekere toekomst tegemoet gaan; 'er zijn mensen hier die absoluut blijven, als je met ze trouwt blijf je ook'…Ze heeft voor dit offer gekozen. Dit is de enige manier om weer bij Thoom terug te kunnen komen; ze durft het niet aan Thoom zijn moeder te schrijven en vraagt aan haar vriendin Gerry het over te brengen; ..

Van: van Duren, Frederika Aan: Gerry Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-28 Onderwerp: Frederika moet een schijnhuwelijk aangaan; ze heeft dinsdagmorgen in de trein gezeten om gedeporteerd te worden; 10 minuten voor het vertrek komt een jongen aangehold. Hij zegt: ‘als je met me trouwt kun je hier blijven’…het was mijn laatste redding', blijven of een onzekere toekomst tegemoet gaan; 'er zijn mensen hier die absoluut blijven, als je met ze trouwt blijf je ook'…Ze heeft voor dit offer gekozen. Dit is de enige manier om weer bij Thoom terug te kunnen komen; ze durft het niet aan Thoom zijn moeder te schrijven en vraagt aan haar vriendin Gerry het over te brengen; ..

Brief van Frederika van Duren aan Gerry vanuit kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Echten

Max Biegel, kantoorbediende, Amsterdam, 12 mei 1909, Scharnegoutum, 29 februari 1944. Max Biegel zat ondergedoken in Friesland en werd door het verzet geliquideerd omdat zijn gedrag riskant was. Biegel had twee dochters, die de oorlog overleefden (https://schravendeelr.wordpress.com/2016/10/15/de-vermoording-van-de-joodse-indische-buurt/.) Zie ook Joodsmonument

Van: de Politieke Opsporingsdienst Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1947-02-28 Onderwerk: Frederika wordt verzocht te verschijnen om informatie te geven over het verraad van haar vader.&nbsp;

Van: de Politieke Opsporingsdienst Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1947-02-28 Onderwerk: Frederika wordt verzocht te verschijnen om informatie te geven over het verraad van haar vader.&nbsp;

Oproep voor Frederika van Duren om bij de Politieke Opsporingsdienst te verschijnen

Van: Gudema-Meijer, Johanna&nbsp; Datum: 1943-05-31&nbsp; Onderwerp: betreffende werkzaamheden als typiste bij de registratie.

Van: Gudema-Meijer, Johanna&nbsp; Datum: 1943-05-31&nbsp; Onderwerp: betreffende werkzaamheden als typiste bij de registratie.

van dienst voor Johanna Gudema-Meijer bij de registratie

Portretfoto van Gemmeker, A.K.&nbsp; Betreft een politiefoto van de Gemeentepolitie Assen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1945&nbsp;

Portretfoto van Gemmeker, A.K.&nbsp; Betreft een politiefoto van de Gemeentepolitie Assen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1945&nbsp;

Foto van A.K. Gemmeker

Officer's Record Of Service Army Book 439 Van: Buijvoets, Johannes Gerardus Datum: 1945-04-06

Officer's Record Of Service Army Book 439 Van: Buijvoets, Johannes Gerardus Datum: 1945-04-06

Zakboekje (militair) van Jan Buijvoets