In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Fam. Spier Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944 Onderwerp: de schrijver heeft broekjes voor Esthertje gestuurd. Verder meldt de schrijver dat gemeentepersoneel de stad niet uit mag.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944 Onderwerp: de schrijver heeft broekjes voor Esthertje gestuurd. Verder meldt de schrijver dat gemeentepersoneel de stad niet uit mag.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan S. Boas-Prins vanuit Amsterdam

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944 Onderwerp: de schrijver is in afwachting van een zegel zodat ze weer wat kunnen sturen, waaronder borstplaatjes voor Esthertje.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Amsterdam Datum: 1944 Onderwerp: de schrijver is in afwachting van een zegel zodat ze weer wat kunnen sturen, waaronder borstplaatjes voor Esthertje.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Leeuwarden Datum: maart 1944 Onderwerp: de schrijver wil graag jurkjes maken voor Esthertje en vraagt om haar maat.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Leeuwarden Datum: maart 1944 Onderwerp: de schrijver wil graag jurkjes maken voor Esthertje en vraagt om haar maat.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan S. Boas-Prins vanuit Leeuwarden

Interieur van een woonbarak met stapelbedden vol met bagage en koffers. Foto van een tekening van Otto Birman&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943.

Interieur van een woonbarak met stapelbedden vol met bagage en koffers. Foto van een tekening van Otto Birman&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943.

Foto van een tekening van een Interieur van een woonbarak door Otto Birman

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje met naam en beroep in eigendom geweest van Eduard Spier

Van: Blom-Walg, L Datum: 1945-06 Onderwerp: verslag van de terugreis van Theresienstadt naar Amsterdam van 5 juni tot en met 14 juni.&nbsp;

Van: Blom-Walg, L Datum: 1945-06 Onderwerp: verslag van de terugreis van Theresienstadt naar Amsterdam van 5 juni tot en met 14 juni.&nbsp;

Verslag van Lea Blom-Walg over de reis van Theresienstadt naar Amsterdam

Van: Fam. Spier Aan: Familie Boas Plaats: Leeuwarden Datum: 1944-07-05 Onderwerp: de schrijfster is bezig een jurkje voor Esthertje te maken dat ze zal opsturen.&nbsp;

Van: Fam. Spier Aan: Familie Boas Plaats: Leeuwarden Datum: 1944-07-05 Onderwerp: de schrijfster is bezig een jurkje voor Esthertje te maken dat ze zal opsturen.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan de familie Boas vanuit Amsterdam

Notities op formulier Abteilung für innere Verwaltung Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Leitmeritz, namen; Hollands transport

Notities op formulier Abteilung für innere Verwaltung Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Leitmeritz, namen; Hollands transport

Notities over de repatriëring uit Theresienstadt

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Foto van de binnenkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Van: Spier, Frits&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-18&nbsp; Onderwerp: werken; omstandigheden; vrijlating J. Blazer; verhuizing&nbsp;van een werkplaats naar barak 60. Sjouwen van zware tafels, opwarmen bij een kachel in de zaal van zijn barak. Kapper Lipinski heeft zijn haar geknipt. na het opruimen van zijn koffer moest de schoonmaakploeg van de barak in actie komen. Zijn broer Eduard (notaris)gaat voor een paar dagen naar Amsterdam en kan daar bij zijn familie zijn verjaardag vieren. + bijbehorende enveloppe (5492-01-1) waarop stempel van Joodsche Raad afd. Westerbork.

Van: Spier, Frits&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-18&nbsp; Onderwerp: werken; omstandigheden; vrijlating J. Blazer; verhuizing&nbsp;van een werkplaats naar barak 60. Sjouwen van zware tafels, opwarmen bij een kachel in de zaal van zijn barak. Kapper Lipinski heeft zijn haar geknipt. na het opruimen van zijn koffer moest de schoonmaakploeg van de barak in actie komen. Zijn broer Eduard (notaris)gaat voor een paar dagen naar Amsterdam en kan daar bij zijn familie zijn verjaardag vieren. + bijbehorende enveloppe (5492-01-1) waarop stempel van Joodsche Raad afd. Westerbork.

Brief van Frits Spier aan J. Blazer vanuit kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Tekenen kamp Westerbork

Tekening: originele tekening, met passe-partout en lijstje. De tekening is gedateerd 6 maart 1945 en gemaakt door Werner Löwenhardt. Het prikkeldraad, de toegang, de weg langs het kamp, een gedeelte van de woning van de kampcommandant en huis I zijn op een bewolkte dag afgebeeld. Op de achterkant staat behalve de datering ook Inge/ Werner. Het is onduidelijk welke persoon (en) hiermee bedoeld wordt. &nbsp;

Tekening: originele tekening, met passe-partout en lijstje. De tekening is gedateerd 6 maart 1945 en gemaakt door Werner Löwenhardt. Het prikkeldraad, de toegang, de weg langs het kamp, een gedeelte van de woning van de kampcommandant en huis I zijn op een bewolkte dag afgebeeld. Op de achterkant staat behalve de datering ook Inge/ Werner. Het is onduidelijk welke persoon (en) hiermee bedoeld wordt. &nbsp;

Een tekening van de toegangsweg naar kamp Westerbork

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Dagboek van Hijman Bonewit

Van: Fam. Spier Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-17 Onderwerp: de schrijfster wil esbitsteentjes en een pakje voor Esthertje opsturen en heeft daarvoor pakketzegels nodig. Met enveloppe

Van: Fam. Spier Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-17 Onderwerp: de schrijfster wil esbitsteentjes en een pakje voor Esthertje opsturen en heeft daarvoor pakketzegels nodig. Met enveloppe

Brief en enveloppe van de familie Spier aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Notitie dat L. Spier in kennis is van de urn van de in kamp Westerbork overleden Jehuda Leo Stern Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08 Onderwerp: overlijden, crematie en urn J.L. Stern. &nbsp;

Notitie dat L. Spier in kennis is van de urn van de in kamp Westerbork overleden Jehuda Leo Stern Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08 Onderwerp: overlijden, crematie en urn J.L. Stern. &nbsp;

Notitie dat L. Spier in kennis is van de urn van de in kamp Westerbork overleden Jehuda Leo Stern

Zerlegebetriebe Overzicht van Dienstbereiche 6

Overzicht

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05 Onderwerp: Beschrijving situatie, pakketpost, eten in de barak (witte kool), alle dagen stamppot, broodvoorziening in het kamp, Henriette werkt de hele dag van 6.30 tot 18.30.

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05 Onderwerp: Beschrijving situatie, pakketpost, eten in de barak (witte kool), alle dagen stamppot, broodvoorziening in het kamp, Henriette werkt de hele dag van 6.30 tot 18.30.

Brief van Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Personen