In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Een binnenkomend transport. Mensen met bagage te voet op de weg van Hooghalen naar kamp Westerbork. Een marechaussee zorgt voor de bewaking. Hooghalen/kamp Westerbork, 1942.

Een binnenkomend transport. Mensen met bagage te voet op de weg van Hooghalen naar kamp Westerbork. Een marechaussee zorgt voor de bewaking. Hooghalen/kamp Westerbork, 1942.

Een binnenkomend transport te voet onder bewaking van de marechaussee

Poëziealbum met versjes en een tekening van Joodse dwangarbeiders Plaats: De landweer (Elsloo) Datum: 1942-06-07 Onderwerp: dankbaarheid naar de ouders toe; smokkelen van voedsel; huiselijkheid.

Poëziealbum met versjes en een tekening van Joodse dwangarbeiders Plaats: De landweer (Elsloo) Datum: 1942-06-07 Onderwerp: dankbaarheid naar de ouders toe; smokkelen van voedsel; huiselijkheid.

Poeziealbum met versjes en een tekening van dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp De Landweer

Plaats: Basel, Bahnhof Achter op de menukaart staan handtekeningen van Simon Wijnberg en zijn vrouw Selma. Medereizigers zijn onder andere Hanna Josephine Weijl (1914), Martha de Lime (1923), Sara Teixeira de Mattos (1906)…

Plaats: Basel, Bahnhof Achter op de menukaart staan handtekeningen van Simon Wijnberg en zijn vrouw Selma. Medereizigers zijn onder andere Hanna Josephine Weijl (1914), Martha de Lime (1923), Sara Teixeira de Mattos (1906)…

Menukaart met handtekeningen repatrianten

Transport. Transport uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944-05-09 Wegrijdende trein over de afgetakte spoorlijn. De trein is op weg naar het hoofdspoor richting Assen.&nbsp; Te zien is het rijtuig van het bewakingspersoneel.

Transport. Transport uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944-05-09 Wegrijdende trein over de afgetakte spoorlijn. De trein is op weg naar het hoofdspoor richting Assen.&nbsp; Te zien is het rijtuig van het bewakingspersoneel.

Deportatietrein verlaat kamp Westerbork

Bonnetje met vermelding 'Cohen, Jules Nr. 30, Bakkerij', en achterop ‘Kamp in Dobrany’ (in de buurt van Pilsen), juni 1945.

Bonnetje met vermelding 'Cohen, Jules Nr. 30, Bakkerij', en achterop ‘Kamp in Dobrany’ (in de buurt van Pilsen), juni 1945.

Calendarium kamp Westerbork

1946

Tekening van het privaathuis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp (Woonoord Schattenberg) Foto van een tekening van Peter van Straaten, gemaakt voor de illustratie van een krantenartikel (Het Parool, 1968, 'Weerzien met Westerbork'. ) &nbsp; Het origineel in het bezit van het Herinneringscentrum.

Tekening van het privaathuis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp (Woonoord Schattenberg) Foto van een tekening van Peter van Straaten, gemaakt voor de illustratie van een krantenartikel (Het Parool, 1968, 'Weerzien met Westerbork'. ) &nbsp; Het origineel in het bezit van het Herinneringscentrum.

Foto van een tekening van een latrine in woonoord Schattenberg

Van: Betsy (van Hoorn) Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: pakketten, omstandigheden. Er is difterie uitgebroken. Als deze besmettelijke ziekte in een barak wordt geconstateerd, geldt er een quarantaine regel van 10 dagen, beschrijving van de voedselvoorziening. Op het moment gaan er weer twee transporten in een week. Er zal in de nacht ook weer een transport binnenkomen.

Van: Betsy (van Hoorn) Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01 Onderwerp: pakketten, omstandigheden. Er is difterie uitgebroken. Als deze besmettelijke ziekte in een barak wordt geconstateerd, geldt er een quarantaine regel van 10 dagen, beschrijving van de voedselvoorziening. Op het moment gaan er weer twee transporten in een week. Er zal in de nacht ook weer een transport binnenkomen.

Brief van Betsy van Hoorn aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Personen