In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke groepen kampbewoners

Waffen-SS'ers Interneringkamp Westerbork

Auditief beperkte gevangenen kamp Westerbork

Visueel beperkte gevangenen kamp Westerbork

Lichamelijk gehandicapte gevangenen kamp Westerbork

Katholieke Joden kamp Westerbork

Protestante Joden kamp Westerbork

Gemengd gehuwde Joden kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Strafgevangenen kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Barneveld Joden kamp Westerbork

Verzet kamp Westerbork

Verstandelijk beperkte gevangenen kamp Westerbork

Palestina Pioniers kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Groep Onbekende Kinderen

Politieke gevangenen kamp Westerbork

Contactcommissie

Alte Lagerinsassen

Portugese Joden kamp Westerbork

Groep Leasa

Islamitische Molukkers kamp Westerbork

Orthodoxe Joden kamp Westerbork

Nederlandse leger kamp Westerbork

RMS aanhangers Woonoord Schattenberg

Keiezen kamp Westerbork

Prominente NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Katholieke Molukkers kamp Westerbork

Niet-Joodse gevangenen doorgangskamp Westerbork

Joodse Raad kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Gruppe Bühne

LGBTQ+ gemeenschap kamp Westerbork

Pela dorpsverbanden kamp Westerbork

Communistische Joden kamp Westerbork

Van: Leeuw, Schoontje, de Aan: Lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-02 Onderwerp: dinsdag naar Auswitsch (Auslits); werken in de matrassen; Ze hoopt haar echtgenoot en twee zonen weer te kunnen zien; De schrijfster is onder andere verzorgt door Esther Rafalowicz (hulp aan vertrekkenden) Bijz.: brief is geschreven op een enveloppe

Van: Leeuw, Schoontje, de Aan: Lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-02 Onderwerp: dinsdag naar Auswitsch (Auslits); werken in de matrassen; Ze hoopt haar echtgenoot en twee zonen weer te kunnen zien; De schrijfster is onder andere verzorgt door Esther Rafalowicz (hulp aan vertrekkenden) Bijz.: brief is geschreven op een enveloppe

Brief van Schoontje de Leeuw aan haar kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Brief van Schoontje de Leeuw aan haar zoon Bernard vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-28&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: geen verkoop in de kantine vanwege een avondconcert; melden in Polikliniek.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-28&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: geen verkoop in de kantine vanwege een avondconcert; melden in Polikliniek.

Bekendmaking van verkoop in de kantine en melden in de polikliniek

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-12 Betreft afspraak op de polikliniek

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-12 Betreft afspraak op de polikliniek

voor een afspraak van Maurits Wolff op de polikliniek van kamp Westerbork

Verklaring van de polikliniek dat mevrouw Rog-Grost door verwezen wordt naar Dr. de Vries in barak 3. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02&nbsp;

Verklaring van de polikliniek dat mevrouw Rog-Grost door verwezen wordt naar Dr. de Vries in barak 3. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02&nbsp;

Verklaring van de polikliniek aan mevrouw Rog-Crost om te verschijnen in barak 3

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-07-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Voedsel bewaardozen; Zeepverstrekking; Melding van kinderen; Fursorge; Bezoek polikliniek

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-07-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Voedsel bewaardozen; Zeepverstrekking; Melding van kinderen; Fursorge; Bezoek polikliniek

Bekendmaking over voedselbewaardozen, zeepverstrekking, melding van kinderen, Fursorge en bezoek aan de polikliniek

Van: (Rog)-Crost, S.&nbsp; Aan: familie Rog&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-04-01, (poststempel 12-04) Onderwerp: transport naar kamp en persoonlijke omstandigheden. De reis heeft 24 uur geduurd.

Van: (Rog)-Crost, S.&nbsp; Aan: familie Rog&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-04-01, (poststempel 12-04) Onderwerp: transport naar kamp en persoonlijke omstandigheden. De reis heeft 24 uur geduurd.

Brief van Sophia Rog-Crost aan de familie Rog vanuit kamp Westerbork

Van: Freudenberg-Rothschild, L. Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1942-12-29 Onderwerp: pakketten; vraag om levensmiddelen; werken in de metaal; overalls en klompen; stemming Op briefpapier Westerbork

Van: Freudenberg-Rothschild, L. Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1942-12-29 Onderwerp: pakketten; vraag om levensmiddelen; werken in de metaal; overalls en klompen; stemming Op briefpapier Westerbork

Brief van L. Freudenberg-Rothschild aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Brief van Bets en haar ouders aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit Amsterdam

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Brief van Eilazer Duizend vanuit de trein gegooid

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Brief van mevrouw Lezer aan haar familie vanuit de trein

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Salomon ging, toen hij hoorde dat zijn ouders waren gearresteerd, naar de Hollandse / Joodse Schouwburg om te proberen vrij te krijgen c.q. vrij te kopen. Dit lukte niet, en ook hij moest mee. Vervolgens schijnt hij uit de trein (naar Westerbork) te zijn gesprongen en kwam hij een aantal dagen later, weliswaar beschadigd, weer thuis. Salomon werd uiteindelijk op 6 juli 1943 naar kamp Westerbork overgebracht, samen met zijn vrouw. Beiden werden op 13 juli 1943 naar Sobibor gedeporteerd. Hun zoontje overleefde in onderduik.

Mededeling Datum: 1943-10-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Nachtausweise

Mededeling Datum: 1943-10-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Nachtausweise

Mededeling over Nachtausweise

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Plattegrond van het woonoord Schattenberg

Legitimatiebewijs Van: Kruimink, Rudolph Maurits Plaats: Westerbork, kamp

Legitimatiebewijs Van: Kruimink, Rudolph Maurits Plaats: Westerbork, kamp

Legitimatiebewijs van Rudolph Maurits Kruimink

Personen