In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Kamp Vught

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Het akkerland wordt door een kampgevangene bewerkt met een ploeg.&nbsp; &nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Het akkerland wordt door een kampgevangene bewerkt met een ploeg.&nbsp; &nbsp;

Een kampgevangene ploegt een akker van de kampboerderij

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-07-30 Onderwerp: wegomlegging Noord zal niet verder worden verhard. Commandant Buijvoets wil dit niet. De boswachter heeft dit gehoord van G. Huisman.

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-07-30 Onderwerp: wegomlegging Noord zal niet verder worden verhard. Commandant Buijvoets wil dit niet. De boswachter heeft dit gehoord van G. Huisman.

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Bewijs van crematie Datum: 12-08-1943 Nr. 459 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kohen, Israel Maurits Emile geb. 05-03-43 overleden te Westerbork op 06-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 12-08-1943 Nr. 459 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kohen, Israel Maurits Emile geb. 05-03-43 overleden te Westerbork op 06-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Israel Maurits Emile Kohen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-05-19&nbsp; Onderwerp: Reeds een militair kamp; zorgen om afwezigheid oefen- en sporterrein. Eventuele aankoop van het Hoge Veldt of het Zwiggelte Bos. De laatste locatie is tijdens de doorgangskampperiode van zijn bos ontdaan.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-05-19&nbsp; Onderwerp: Reeds een militair kamp; zorgen om afwezigheid oefen- en sporterrein. Eventuele aankoop van het Hoge Veldt of het Zwiggelte Bos. De laatste locatie is tijdens de doorgangskampperiode van zijn bos ontdaan.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: voetbal - animatie

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: voetbal - animatie

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Asscher, S. (dochter) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: brief naar Jerusalem; ontvangen post en foto. De schrijfster was lang bedlegerig. Alleen Eliflor (Eliezer en Flora) bereikbaar, drie anderen maken het goed.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Asscher, S. (dochter) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: brief naar Jerusalem; ontvangen post en foto. De schrijfster was lang bedlegerig. Alleen Eliflor (Eliezer en Flora) bereikbaar, drie anderen maken het goed.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan haar dochter Shoshanna Asscher

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Matrassenfabriek 'Dema' te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-14 Onderwerp: offerte voor vervaardiging van stromatrassen.

Brief van J.G. Buijvoets aan Matrassenfabriek Dema met daarin een offerte voor het vervaardigen van matrassen

Breslauer, Werner Rudolf Verbouwen van tabak en bonen. Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Verbouwen van tabak en bonen. Kamp Westerbork, 1943-1944

Verbouwen van tabak en bonen in kamp Westerbork

Van: kamporganisatie (ondertekend door Gemmeker) Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: identiteitsbewijs in het kamp; voorlopig teruggesteld van transport; Stammliste; verpleger.

Van: kamporganisatie (ondertekend door Gemmeker) Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: identiteitsbewijs in het kamp; voorlopig teruggesteld van transport; Stammliste; verpleger.

Ausweiskarte van Samson Stern in kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/07 Onderwerp: Brandstofvoorziening, aanvraag.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/07 Onderwerp: Brandstofvoorziening, aanvraag.

Notitie van J. G. Buijvoets over de brandstofvoorziening

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater

Brief van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Van: Arem, Jean (brief is geschreven door zijn vrouw Henriette) Aan: Cohen, Thea.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1943-12-30 Onderwerp: Een bedankje voor pakketten.&nbsp; Zie ook: inv.nr. 112 (tweede deel brief).&nbsp;

Van: Arem, Jean (brief is geschreven door zijn vrouw Henriette) Aan: Cohen, Thea.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1943-12-30 Onderwerp: Een bedankje voor pakketten.&nbsp; Zie ook: inv.nr. 112 (tweede deel brief).&nbsp;

Foto van een brief van Jean Arem aan Thea Cohen vanuit kamp Westerbork (foto)

Foto Foto van Celina Johanna Kuijper Schuilnaam Thea van Zuylen, koerierster voor Johannes Post + krantenknipsels met informatie

Foto Foto van Celina Johanna Kuijper Schuilnaam Thea van Zuylen, koerierster voor Johannes Post + krantenknipsels met informatie

Celina Johanna Kuijper + krantenknipsels betreffende verzetswerk

Betreft luchtbeschermingsmaatregelen in huis. Aan voorzijde een aantal vragen die ingevuld moesten worden. Dit formulier werd dan aan de binnenzijde van de voordeur bevestigd.

Betreft luchtbeschermingsmaatregelen in huis. Aan voorzijde een aantal vragen die ingevuld moesten worden. Dit formulier werd dan aan de binnenzijde van de voordeur bevestigd.

Informatiepakket over luchtbescherming en evacuatie

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-12-13 Onderwerp: bedankt voor de 8 kantjes; hij gelooft dat de oorlog niet lang meer duurt. De Duitsers krijgen klop in onder andere Rusland; over Duitse propaganda op de radio; over Sinterklaas met Sal (als Sint en Piet) en Stelleke; een gedicht; over zijn functies bij de Joodse Raad; over het vieren van kerst…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-12-13 Onderwerp: bedankt voor de 8 kantjes; hij gelooft dat de oorlog niet lang meer duurt. De Duitsers krijgen klop in onder andere Rusland; over Duitse propaganda op de radio; over Sinterklaas met Sal (als Sint en Piet) en Stelleke; een gedicht; over zijn functies bij de Joodse Raad; over het vieren van kerst…

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Van: de Vos, Eveline Aan: de Haan, Dames Plaats: Datum: 1943-10-11 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken Suzanna bevindt zich op dat moment in Amsterdam.

Van: de Vos, Eveline Aan: de Haan, Dames Plaats: Datum: 1943-10-11 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken Suzanna bevindt zich op dat moment in Amsterdam.

Briefkaart van Eveline de Vos aan de dames de Haan

Personen