In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Groepje jongens staan bij elkaar in een rokerige omgeving na de brand.

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Groepje jongens staan bij elkaar in een rokerige omgeving na de brand.

Foto van de grote brand van 1958 in woonoord Schattenberg

Calendarium kamp Westerbork

1954

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van Indische Nederlanders in een familiebarak in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Van: Querido, Levie Aan: zijn vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-14 Onderwerp: brief- en pakketpost ontvangen; Levie gaat naar de voetbalwedstrijd van de matrassenmakers tegen de Kleermakers kijken, goede teams, net als het Duitse O.D-team, gekleed als een oude U.V.V.' er staat hij te kijken, verder wandelen en praten; over pakketpost en optimisme; Salomon de Raai is voor twee weken naar het ziekenhuis gegaan. Hij heeft wat aan zijn been, zij ouders zijn doorgestuurd, net als Jansie en Grietje Mok; de dag voor het schrijven bij de registratie geweest voor zijn moeder, het is in onderzoek; dagindeling; maaltijd rode kool met aardappel in de schil; ‘vanavond horen wij wie er met het transport meegaat, dat is altijd wel wat zenuwachtig, maar aan alles raak je gewend’; geen transport op dinsdagmorgen; ‘ Zojuist arriveert de schooljeugd op het veld om te wandelen, heerlijk weer en van je Hela, Hola, houd de moed er maar in, schalt door de lucht'.; een paar honderd leerlingen, de schrijver wordt er emotioneel van; over het lot van zijn moeder, met het allereerste transport met oude mensen vertrokken (de schrijver heeft het over Theresienstadt, moet zijn Auschwitz; omdat hij haar nog niet op de lijst van overleden personen tegenkomt, gaat hij ervan uit dat zij nog in leven is); pakketpost; Jonnie staat voor Levie, in levende lijve, uit Amsterdam overgeplaatst naar barak 63…

Van: Querido, Levie Aan: zijn vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-14 Onderwerp: brief- en pakketpost ontvangen; Levie gaat naar de voetbalwedstrijd van de matrassenmakers tegen de Kleermakers kijken, goede teams, net als het Duitse O.D-team, gekleed als een oude U.V.V.' er staat hij te kijken, verder wandelen en praten; over pakketpost en optimisme; Salomon de Raai is voor twee weken naar het ziekenhuis gegaan. Hij heeft wat aan zijn been, zij ouders zijn doorgestuurd, net als Jansie en Grietje Mok; de dag voor het schrijven bij de registratie geweest voor zijn moeder, het is in onderzoek; dagindeling; maaltijd rode kool met aardappel in de schil; ‘vanavond horen wij wie er met het transport meegaat, dat is altijd wel wat zenuwachtig, maar aan alles raak je gewend’; geen transport op dinsdagmorgen; ‘ Zojuist arriveert de schooljeugd op het veld om te wandelen, heerlijk weer en van je Hela, Hola, houd de moed er maar in, schalt door de lucht'.; een paar honderd leerlingen, de schrijver wordt er emotioneel van; over het lot van zijn moeder, met het allereerste transport met oude mensen vertrokken (de schrijver heeft het over Theresienstadt, moet zijn Auschwitz; omdat hij haar nog niet op de lijst van overleden personen tegenkomt, gaat hij ervan uit dat zij nog in leven is); pakketpost; Jonnie staat voor Levie, in levende lijve, uit Amsterdam overgeplaatst naar barak 63…

Brief van Levie Querido aan zijn vrienden vanuit kamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Beroep: Diamantarbeider In Westerbork gekomen: 1943-10-21 Werkzaam bij: Fliegende Kolonne Met opmerking: Stammliste vorl. zurueckgestellt. Suzanna is na een korte onderbreking voor werkzaamheden in Amsterdam weer terug in kamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Beroep: Diamantarbeider In Westerbork gekomen: 1943-10-21 Werkzaam bij: Fliegende Kolonne Met opmerking: Stammliste vorl. zurueckgestellt. Suzanna is na een korte onderbreking voor werkzaamheden in Amsterdam weer terug in kamp Westerbork

Ausweiskarte van Suzanna Noach-de Haan

Personen