In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Jong van Lier, C. Aan: Heymans van Amstel, E.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-15 Onderwerp: er doen alarmerende berichten de ronde over kamp Westerbork. Bijz.: brief is niet afgemaakt, ook niet naar het kamp verstuurd.

Van: de Jong van Lier, C. Aan: Heymans van Amstel, E.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-15 Onderwerp: er doen alarmerende berichten de ronde over kamp Westerbork. Bijz.: brief is niet afgemaakt, ook niet naar het kamp verstuurd.

Brief van C. de Jong van Lier aan E.B. Heymans van Amstel

Decor.&nbsp; Afbeelding van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Het afgebeelde onderdeel heeft de titel: Apell, Apell! Kamp Westerbork, 1943-08/09 Decor gemaakt door Hans Margules.&nbsp; &nbsp;

Decor.&nbsp; Afbeelding van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Het afgebeelde onderdeel heeft de titel: Apell, Apell! Kamp Westerbork, 1943-08/09 Decor gemaakt door Hans Margules.&nbsp; &nbsp;

Decorontwerp Apell, Apell!

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Armband EHBU-verpleegster gedragen door Suze de Vries Robles in kamp Westerbork

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945&nbsp; In een van de kamers van het Casino. Het Casino had een woon- en eetgedeelte met keuken. Mej. v.d. Woning, de heer Gmelig Meiling, &nbsp;de heer van Dijk en Beitske Kalma.

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945&nbsp; In een van de kamers van het Casino. Het Casino had een woon- en eetgedeelte met keuken. Mej. v.d. Woning, de heer Gmelig Meiling, &nbsp;de heer van Dijk en Beitske Kalma.

Foto van vrij personeel in het Casino van Interneringskamp Westerbork

Van: Breslauer, Etelka (Oma) Aan: Tony Schram Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-06 Onderwerp: bericht van verhuizing naar kamp westerbork, barak 16 F

Van: Breslauer, Etelka (Oma) Aan: Tony Schram Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-06 Onderwerp: bericht van verhuizing naar kamp westerbork, barak 16 F

Briefkaart van Elteke Breslauer aan Tony Schram vanuit kamp Westerbork

1945

Juni 1945

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Telegram van Joseph Eaton aan Leon Goldschmidt vanuit Duitsland

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Foto's van het gezin Heymann in kamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Onderwerp: alvast bedankt voor de dingen die ze willen toesturen, bedankt voor de brief; tot nu toe altijd alles ontvangen, ook de appels toen; zijn de kaarten soms niet aangekomen?; zal ik mijn verjaardag hier vieren of thuis?&nbsp;

Van: Fuldauer, Henri Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Onderwerp: alvast bedankt voor de dingen die ze willen toesturen, bedankt voor de brief; tot nu toe altijd alles ontvangen, ook de appels toen; zijn de kaarten soms niet aangekomen?; zal ik mijn verjaardag hier vieren of thuis?&nbsp;

Briefkaart van Henri Fuldauer aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: (gebrek aan) discipline gedetineerden. Voorstel van een aantal maatregelen.

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: (gebrek aan) discipline gedetineerden. Voorstel van een aantal maatregelen.

Order van J.G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork over gebrek aan discipline onder de gedetineerden

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling over inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar

Ingang van Woonoord Schattenberg Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970 Links de portierswoning (barak 75) met hekken en slagboom. Op de achtergrond de barakken.

Ingang van Woonoord Schattenberg Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970 Links de portierswoning (barak 75) met hekken en slagboom. Op de achtergrond de barakken.

Foto van de ingang van woonoord Schattenberg

Calendarium kamp Westerbork

Oktober 1945

Augustus 1945

Juli 1945

Maart 1945

December 1945

November 1945

April 1945

Januari 1945

Mei 1945

September 1945

Februari 1945

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Het ploegen van het akkerland door een kampgevangenen. Op de achtergrond zijn anderen aan het werk. &nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Het ploegen van het akkerland door een kampgevangenen. Op de achtergrond zijn anderen aan het werk. &nbsp;

Een kampgevangene ploegt een akker van de kampboerderij