In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; sinds enige weken een tafel een een bank bij het bed. Er zullen nog meer bedden uit de barak verdwijnen en vervangen worden door tafels en banken. Annie schrijft haar briefkaart zitten op een kistje op de heide. Regelmatig neemt zij veldbloemen of heide het kamp mee binnen. Vader werkt nog steeds op de schilderwerkplaats (zijn oude beroep) en moeder houdt de barak schoon. Annie heeft voorlopige vrijstelling…

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Van: Reens, A. (in opdracht van) Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: bedankje voor brieven, groeten. Ze is aan het werk, oud collega's goed aangetroffen.

Briefkaart van Annie Reens aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: bedanken voor het pakketje van Stella; familieleden van Werner uit Oss zijn in kamp Westerbork terecht gekomen; opgevangen in het achterafkamertje van de familie…in een familiebarak, koffie gedronken. Het kamertje is een ruimte van komen en gaan van mensen; in de brief van Werner bevinden zich door een kind gescheurde tientjes (3), laten inruilen door iemand zonder een Jodenster; vakantie van Stella is voorbij, ze geeft weer les, ze heeft een vergunning voor een fiets gekregen; trouwplannen, voorbereidingen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling over de verplichting tot baden

Specifieke groepen kampbewoners

Palestina Pioniers kamp Westerbork

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Brief van Nathan Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Getypt door: Sluzker-Rapaport, T.&nbsp; Onderwerp: Westerbork, kamp tussen sept. 1944 en april 1945; indrukken en gevoelens, tevens een (historisch) kader voor een ieder die in die periode in kamp Westerbork verbleef, nadruk van het verslag april 1945; getuige verklaring van Floh (Gert Laske) over zijn ontmoeting met de Canadezen bij het Oranjekanaal op 12 april samen met Erich Zielke.&nbsp;

Getypt door: Sluzker-Rapaport, T.&nbsp; Onderwerp: Westerbork, kamp tussen sept. 1944 en april 1945; indrukken en gevoelens, tevens een (historisch) kader voor een ieder die in die periode in kamp Westerbork verbleef, nadruk van het verslag april 1945; getuige verklaring van Floh (Gert Laske) over zijn ontmoeting met de Canadezen bij het Oranjekanaal op 12 april samen met Erich Zielke.&nbsp;

Manuscript over de laatste periode van kamp Westerbork tot en met de dag van bevrijding

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Amerikaanse en Engelse Joden kamp Westerbork

Turkse Joden kamp Westerbork

Hongaarse Joden kamp Westerbork

Roemeense Joden kamp Westerbork

Duitse en Oostenrijkse Joden kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-16 Onderwerp: de ontslagen gemengd-gehuwden zijn maandag vertrokken; dinsdag kregen de bewoners te horen dat de jaargangen vanaf 1902 voor een keuring moesten verschijnen met als resultaat dat 229 kampbewoners klaar moesten staan om de volgende dag te vertrekken, een deel van de anderen is teruggesteld voor werkzaamheden in het kamp, een of voor andere redenen, de rest is ouder. De hele nacht is doorgewerkt om de personen voor het transport van de volgende dag zo goed mogelijk op reis te laten gaan; de mensen waren bijna allen nerveus en overstuur; de volgende ochtend vroeg afscheid nemen, het eerste transport kwam binnen. Het was een optocht van nood en ellende, de mensen die gewoon opgekomen waren zagen er keurig uit in tegenstelling tot degene die uit de gevangenis kwamen of waren opgepakt, zonder bagage. De binnengekomen mensen (ongeveer 950) kregen eten en drinken, werden geregistreerd en gingen weer terug naar het station; vandaag (de 16de) zijn de mensen per auto binnengekomen vanaf het station; op woensdag de 15de een aankondiging van een keuring voor de jaargangen 1898-190, ongeveer 100 personen, waaronder binnengekomen Groningers van 10 juli. Op de 16de weer een groep uit Amsterdam, waaronder een broer van Stella en zijn vrouw. Werner heeft ze kunnen spreken. Ze waren zonder eten en drinken binnengekomen. Werner heeft ze nog boterhammen kunnen meegeven. Met de auto gingen ze samen terug naar de trein. De Grüne Polizei begeleide het transport. Ze waren terughoudend en fatsoenlijk. Werner denkt zelf ook niet lang meer in kamp Westerbork te kunnen verblijven.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-16 Onderwerp: de ontslagen gemengd-gehuwden zijn maandag vertrokken; dinsdag kregen de bewoners te horen dat de jaargangen vanaf 1902 voor een keuring moesten verschijnen met als resultaat dat 229 kampbewoners klaar moesten staan om de volgende dag te vertrekken, een deel van de anderen is teruggesteld voor werkzaamheden in het kamp, een of voor andere redenen, de rest is ouder. De hele nacht is doorgewerkt om de personen voor het transport van de volgende dag zo goed mogelijk op reis te laten gaan; de mensen waren bijna allen nerveus en overstuur; de volgende ochtend vroeg afscheid nemen, het eerste transport kwam binnen. Het was een optocht van nood en ellende, de mensen die gewoon opgekomen waren zagen er keurig uit in tegenstelling tot degene die uit de gevangenis kwamen of waren opgepakt, zonder bagage. De binnengekomen mensen (ongeveer 950) kregen eten en drinken, werden geregistreerd en gingen weer terug naar het station; vandaag (de 16de) zijn de mensen per auto binnengekomen vanaf het station; op woensdag de 15de een aankondiging van een keuring voor de jaargangen 1898-190, ongeveer 100 personen, waaronder binnengekomen Groningers van 10 juli. Op de 16de weer een groep uit Amsterdam, waaronder een broer van Stella en zijn vrouw. Werner heeft ze kunnen spreken. Ze waren zonder eten en drinken binnengekomen. Werner heeft ze nog boterhammen kunnen meegeven. Met de auto gingen ze samen terug naar de trein. De Grüne Polizei begeleide het transport. Ze waren terughoudend en fatsoenlijk. Werner denkt zelf ook niet lang meer in kamp Westerbork te kunnen verblijven.

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart van M. Meijer-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Van: Jong, de, H.&nbsp; Aan: Jong-Cohen, de, Estella en Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-20 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig terug kan keren. Hij vraagt of Henri goed voor haar wil zorgen. Hij zal wat feuilletons uitknippen en naar haar opsturen.&nbsp;

Brief Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen en Henri Kwieser vanuit Amsterdam

1941

Juni 1941

Zie bijbehorende brief inv.nr.: 3340-2-1 Van: Hans Alfred Meyers Miers Aan: Max Louis Meyers Miers Enveloppe uit Mauthausen

Zie bijbehorende brief inv.nr.: 3340-2-1 Van: Hans Alfred Meyers Miers Aan: Max Louis Meyers Miers Enveloppe uit Mauthausen

Enveloppe behorend bij brief van Hans Alfred Meyers Miers aan zijn vader vanuit Mauthausen

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkkleding uit het hoofdmagazijn.

Mededeling over werkkleding uit het hoofdmagazijn

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis en informatie over patiënten

De woning van de kampcommandant (Buijvoets) Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948

De woning van de kampcommandant (Buijvoets) Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948

Foto van de woning van de commandant in het Interneringskamp Westerbork

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart van de familie Kornalijnslijper aan H. de Jong vanuit de trein

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

Adres op enveloppe: De heer A. Reens, Hoendiepstraat 42, Amsterdam (Z). Afzender: D. Reens-de Jonge Urbach, Westerbork-Hooghalen, barak 57 Poststempel: Assen, 1943-06-12 aan haar zoon Abraham.

van Dina Reens-de Jonge Urbach aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Naoorlogse Rechtspleging

Oppakken van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-17 Onderwerp: ontgoocheling dat Lex en Ro niet konden blijven, hoop dat het goed komt; het is een komen en gaan van transporten. berichten komen binnen dat het in Amsterdam ook heel onrustig is.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-17 Onderwerp: ontgoocheling dat Lex en Ro niet konden blijven, hoop dat het goed komt; het is een komen en gaan van transporten. berichten komen binnen dat het in Amsterdam ook heel onrustig is.

Armband.&nbsp; Armband van de Joodsche Raad.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Detail van een armband van de joodsche raad voor Amsterdam afdeling Westerbork.&nbsp; Band no. 0.28.&nbsp; Zie ook inv. nr. 156.

Armband.&nbsp; Armband van de Joodsche Raad.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Detail van een armband van de joodsche raad voor Amsterdam afdeling Westerbork.&nbsp; Band no. 0.28.&nbsp; Zie ook inv. nr. 156.

Armband van de Joodse Raad

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Brief van de burgemeester van de gemeente Zuidbroek aan het Departement van Binnenlandse Zaken

Deportatiewagons vanuit kamp Westerbork

Personenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-12 Onderwerp: ze is ingedeeld bij het konvooi dat op 24 juli uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.&nbsp;

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-12 Onderwerp: ze is ingedeeld bij het konvooi dat op 24 juli uit Bazel naar Nederland zal vertrekken.&nbsp;

Brief van het Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring aan H. Polak in verband met vertrek uit Zwitserland

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 45

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-23 Onderwerp: een brief gestuurd via de officiële weg; brief van Stella's vader voor Salomon, &nbsp;Bertha en Voogje. Sal en zijn vrouw zijn op deze dag vertrokken, tante (Voogje) ligt in barak 81, het ziekenhuis; Werner heeft haar verteld van het vertrek van haar zoon en schoondochter; Werner kon hun nog levensmiddelen meegeven; 40 OD'ers in Amsterdam om zieke mensen op te halen als ziekendrager, om de kleinste persoonlijke voordelen halen zij hun medemensen op…Na het Apeldoornsche Bosch zijn 100 OD'ers gegaan. Ze moesten 1200 verpleegden de trein in dragen; reorganisatie in kamp Westerbork, behalve 2000 personen gaat de rest naar kamp Vught of op transport; &nbsp;vele zieken worden naar Westerbork gebracht. ze zullen na herstel worden doorgestuurd; aan mannen wordt geadviseerd hun gezinsleden zo snel mogelijk naar Westerbork te halen; Werner aan Stella: ‘wat als je op een goeie dag naar Vught wordt gebracht?; het Joden-vraagstuk zal in Nederland in juli ten einde zijn; brieven uit Birkenau en Monowitz aangekomen; Werner gedachten gaan nog steeds terug naar het Duitsland van vroeger, in tegenstelling tot vele lotgenoten in Westerbork die alle bruggen hebben afgebroken. Werner moet denken aan een regel uit een gedicht dat hij in 1938 schreef: Wir seh’n die Freunde und Heimat wieder'. Volgens Werner is die tijd niet meer zover weg. &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-23 Onderwerp: een brief gestuurd via de officiële weg; brief van Stella's vader voor Salomon, &nbsp;Bertha en Voogje. Sal en zijn vrouw zijn op deze dag vertrokken, tante (Voogje) ligt in barak 81, het ziekenhuis; Werner heeft haar verteld van het vertrek van haar zoon en schoondochter; Werner kon hun nog levensmiddelen meegeven; 40 OD'ers in Amsterdam om zieke mensen op te halen als ziekendrager, om de kleinste persoonlijke voordelen halen zij hun medemensen op…Na het Apeldoornsche Bosch zijn 100 OD'ers gegaan. Ze moesten 1200 verpleegden de trein in dragen; reorganisatie in kamp Westerbork, behalve 2000 personen gaat de rest naar kamp Vught of op transport; &nbsp;vele zieken worden naar Westerbork gebracht. ze zullen na herstel worden doorgestuurd; aan mannen wordt geadviseerd hun gezinsleden zo snel mogelijk naar Westerbork te halen; Werner aan Stella: ‘wat als je op een goeie dag naar Vught wordt gebracht?; het Joden-vraagstuk zal in Nederland in juli ten einde zijn; brieven uit Birkenau en Monowitz aangekomen; Werner gedachten gaan nog steeds terug naar het Duitsland van vroeger, in tegenstelling tot vele lotgenoten in Westerbork die alle bruggen hebben afgebroken. Werner moet denken aan een regel uit een gedicht dat hij in 1938 schreef: Wir seh’n die Freunde und Heimat wieder'. Volgens Werner is die tijd niet meer zover weg. &nbsp;&nbsp;

Terugkeer en opvang

Repatriëring bevrijdde concentratiekampgevangenen

Displaced Persons

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Van: Snoek, Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18, 8795-19.

Van: Snoek, Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18, 8795-19.

Briefkaart van Lini Snoek aan H. Snoek vanuit de trein

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Personen