In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Leeuwen, C. A. Aan: Hack, E.L.M. Datum: 1943-04-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: De schrijfster is werkzaam als verpleegster. Ze gelooft niet echt meer in dit beroep nu ze zich moet bezig houden met wassen, bedden opmaken (120 patiënten per zaal), aanvegen dweilen en drogen en po's legen. En als de dokter zijn ronde doet moet ze bekkentjes en bakjes schuren en wassen. Zoals je ziet erg leerzaam en interessant werk, schrijft ze cynisch. Als toegift boren uitdelen voor het eten, lege borden ophalen en spoelen en wc's schoonmaken. Ze heeft drie weken met geelzucht in het ziekenhuis gelegen, een welkome afleiding. Voor het eerst sinds tijden heeft ze weer wat kunnen lezen. De behandeling en het eten is goed… De hei buiten het prikkeldraad begint al te kleuren. 'Men heeft werkelijk een gezonde plaats voor ons uitgezocht. Ik wou dat je me eens kon bezoeken en kon zien hoe we ‘t hebben’. Ze heeft behoefte aan een zomerblouse, een jurk en een witte jas of schort. De enige schort die ze had is verdwenen en zonder mag je niet werken. Ze is voorlopig (net als Rose) vrijgesteld van transport, hieronder valt veel ziekenhuispersoneel. Voor de eerst komende transporten hoeft ze waarschijnlijk niet bang te zijn, al kan alles op het laatste moment veranderen. De kans is groot om in het kamp ziek te worden, vooral nu ze in de roodvonk-barak werkt…&nbsp;

Van: Leeuwen, C. A. Aan: Hack, E.L.M. Datum: 1943-04-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: De schrijfster is werkzaam als verpleegster. Ze gelooft niet echt meer in dit beroep nu ze zich moet bezig houden met wassen, bedden opmaken (120 patiënten per zaal), aanvegen dweilen en drogen en po's legen. En als de dokter zijn ronde doet moet ze bekkentjes en bakjes schuren en wassen. Zoals je ziet erg leerzaam en interessant werk, schrijft ze cynisch. Als toegift boren uitdelen voor het eten, lege borden ophalen en spoelen en wc's schoonmaken. Ze heeft drie weken met geelzucht in het ziekenhuis gelegen, een welkome afleiding. Voor het eerst sinds tijden heeft ze weer wat kunnen lezen. De behandeling en het eten is goed… De hei buiten het prikkeldraad begint al te kleuren. 'Men heeft werkelijk een gezonde plaats voor ons uitgezocht. Ik wou dat je me eens kon bezoeken en kon zien hoe we ‘t hebben’. Ze heeft behoefte aan een zomerblouse, een jurk en een witte jas of schort. De enige schort die ze had is verdwenen en zonder mag je niet werken. Ze is voorlopig (net als Rose) vrijgesteld van transport, hieronder valt veel ziekenhuispersoneel. Voor de eerst komende transporten hoeft ze waarschijnlijk niet bang te zijn, al kan alles op het laatste moment veranderen. De kans is groot om in het kamp ziek te worden, vooral nu ze in de roodvonk-barak werkt…&nbsp;

Brief van C. A. van Leeuwen aan L.E.M. Hack vanuit kamp Westerbork

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Wijnberg, Simon, Dr. Datum: 1944-01-29 Plaats: Barneveld, huize De Biezen Mededeling dat de heer Wijnberg en zijn gezin op de zesde lijst voor een Palestina Certificaat is geplaatst. Simon Wijnberg bevindt zich op dat moment in kamp Westerbork. De aanvraag om in aanmerking voor een Palestina certificaat in aanmerking te komen is in Barneveld (De Biezen) gedaan.

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Wijnberg, Simon, Dr. Datum: 1944-01-29 Plaats: Barneveld, huize De Biezen Mededeling dat de heer Wijnberg en zijn gezin op de zesde lijst voor een Palestina Certificaat is geplaatst. Simon Wijnberg bevindt zich op dat moment in kamp Westerbork. De aanvraag om in aanmerking voor een Palestina certificaat in aanmerking te komen is in Barneveld (De Biezen) gedaan.

Brief van Office Palestinien de Suisse aan Simon Wijnberg

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Brief van Bertie Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Personen