In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Leo (Spetter) Aan: Sjaak (Spetter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: graag zijn firma op de hoogte brengen dat hij in kamp Westerbork is; verzoek of ze willen schrijven, hij mag dat zelf niet; de kachel in de barak brand voor het eerst; buiten de barak is het een modderpoel, je zakt tot je enkels weg; sturen van hoge schoenen en een pakketje aangetekend…

Van: Leo (Spetter) Aan: Sjaak (Spetter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: graag zijn firma op de hoogte brengen dat hij in kamp Westerbork is; verzoek of ze willen schrijven, hij mag dat zelf niet; de kachel in de barak brand voor het eerst; buiten de barak is het een modderpoel, je zakt tot je enkels weg; sturen van hoge schoenen en een pakketje aangetekend…

Brief van Leo aan Sjaak vanuit kamp Westerbork

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Dienstregeling van verschillende treinen naar kamp Westerbork op 3 oktober 1942

Ausweis Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Oproep om in de Grote Zaal te verschijnen, ondertekend door R. Fried

Ausweis Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Oproep om in de Grote Zaal te verschijnen, ondertekend door R. Fried

Ausweis van Henri Vles

Bewijs Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis, opsporing Joodse personen Van: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-03-18 Onderwerp: heeft een aanvraag gedaan, welke onder nr. 1491 werd genoteerd.

Bewijs Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis, opsporing Joodse personen Van: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-03-18 Onderwerp: heeft een aanvraag gedaan, welke onder nr. 1491 werd genoteerd.

Bewijs voor een aanvraag aan het Informatiebureau van het Rode Kruis door Estella de Jong-Cohen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Bulletin nummer 8 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de burgemeester van Veendam Aan:&nbsp; Plaats: Veendam Datum: 1942-08-18 Onderwerp: Overbrenging naar Jodenkamp Westerbork op 19 augustus 1942 Betreft een standaardbrief met oproep tot melden voor overbrenging naar kamp Westerbork inclusief een lijst met mee te nemen spullen.

Van: de burgemeester van Veendam Aan:&nbsp; Plaats: Veendam Datum: 1942-08-18 Onderwerp: Overbrenging naar Jodenkamp Westerbork op 19 augustus 1942 Betreft een standaardbrief met oproep tot melden voor overbrenging naar kamp Westerbork inclusief een lijst met mee te nemen spullen.

Brief van de burgemeester van Veendam over overbrenging van Joden naar kamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met opmerking: Protestantin, vorlaufig zuruckgestellt

Ausweiskarte Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met opmerking: Protestantin, vorlaufig zuruckgestellt

Ausweiskarte van Hermine Snoek

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Gelder, van, L., Fam. Plaats: Birkenau, kamp, blok 19 Datum: 1942-11/12 Onderwerp: omstandigheden, weersomstandigheden (zeer koud), groeten In Duits geschreven, met stempel Z + bijbehorende enveloppe (6738-33).

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Gelder, van, L., Fam. Plaats: Birkenau, kamp, blok 19 Datum: 1942-11/12 Onderwerp: omstandigheden, weersomstandigheden (zeer koud), groeten In Duits geschreven, met stempel Z + bijbehorende enveloppe (6738-33).

Brief van Vera Polak-van Gelder aan de familie van Gelder vanuit Auschwitz-Birkenau

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-22

Recept&nbsp; Voor: Boom-Jacobs, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-22

Recept voor E. Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Norel, D. (in werkelijkheid J. Kroonenberg)&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; Pasen; vraag om kleding&nbsp; 'Vervalste brief'

Van: Norel, D. (in werkelijkheid J. Kroonenberg)&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; Pasen; vraag om kleding&nbsp; 'Vervalste brief'

Brief van Johanna Kroonenberg aan J. Blazer vanuit kamp Westerbork

Deportatie naar kamp Westerbork

Reisverloop naar kamp Westerbork

Aankomst in kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Onbeschreven briefpapier Westerbork, kamp

Brief onbeschreven

Sonder-Ausweis Groenberg, Mozes, 6-3-96, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Groenberg, Mozes, 6-3-96, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Mozes Groenberg

Breslauer, W. R. Een man (J. Sanders) voert de kippen met op de achtergrond een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Breslauer, W. R. Een man (J. Sanders) voert de kippen met op de achtergrond een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Een kampgevangene is kippen aan het voeren

Van: Knorringa, G. en S.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-13&nbsp; Onderwerp: mededeling vertrek uit Westerbork de volgende dag.

Van: Knorringa, G. en S.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-13&nbsp; Onderwerp: mededeling vertrek uit Westerbork de volgende dag.

Brief van G. en S. Knorringa aan G.J. Lietmeyer vanuit kamp Westerbork

Personen