In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking van een uitwisselingstransport naar Zwitserland

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 72

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Lijst met adressen van voorlichtingsbureaus in Den Haag en de namen van de daar werkzame medewerkers

Kampleven Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Perioden kamp Westerbork

April 1945 t/m december 1945

Januari 1990 t/m december 1998

Oktober 1942

Augustus 1943 t/m augustus 1944

1949

Januari 1943 t/m juli 1943

November 1942 t/m december 1942

Juli 1942 t/m september 1942

Januari 1956 t/m december 1963

Januari 2010 -

Januari 1964 t/m december 1965

Januari 1966 t/m december 1970

Maart 1951 t/m december 1955

Januari 1971 t/m maart 1983

April 1983 t/m december 1989

Januari 1950 t/m februari 1951

Januari 1946 t/m december 1947

Januari 1999 t/m december 2009

Januari 1942 t/m juni 1942

Mei 1940 t/m december 1941

1948

Oktober 1939 t/m april 1940

-Oktober 1939

September 1944 t/m april 1945

Bekendmaking&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-01 Onderwerp: Nachtausweis mag alleen voor het werk worden gebruikt. Verduistering moet beter worden toegepast.

Bekendmaking&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-01 Onderwerp: Nachtausweis mag alleen voor het werk worden gebruikt. Verduistering moet beter worden toegepast.

Bekendmaking over gebruik Nachtausweis en het toepassen van verduistering

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Sport kamp Westerbork

Boksen kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Korfbal kamp Westerbork

Gymnastiek kamp Westerbork

Handbal kamp Westerbork

Schaken kamp Westerbork

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Noord-Holland

Joodse gemeente Zaandam

Joodse gemeente Hilversum

Joodse gemeente Uithoorn

Joodse gemeente Alkmaar

Joodse gemeente Nieuw-Vennep

Joodse gemeente Texel

Joodse gemeente Den Helder

Joodse gemeente Haarlem

Joodse gemeente Hoorn

Joodse gemeente Medemblik

Joodse gemeente Wormerveer

Joodse gemeente Zandvoort

Joodse gemeente Weesp

Joodse gemeente Bussum

Joodse gemeente Enkhuizen

Joodse gemeente Beverwijk

Joodse gemeente Naarden

Joodse gemeente Edam

Joodse gemeente 's-Gravenland

Joodse gemeente Monnickendam

Joodse gemeente Amsterdam

Barak 36

Treinstations

Station Nieuweschans

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Hooghalen

Station Hoogezand

Rangeerterrein Onnen

Station Assen

Station Winschoten

Station Zuidbroek

Station Amsterdam Rietlanden

Centraal Station Amsterdam

Station Scheemda

Station Sappemeer

Station Maliebaan

Van: Enwald, Corn. (Eppo Gans) Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08 Onderwerp: gemoedstoestand; probeert de vrouw van zijn broer Gerard op te beuren; weet zelf niet welke kant het opgaat wat hem zelf betreft. Een goede vriend is op transport gegaan…

Van: Enwald, Corn. (Eppo Gans) Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08 Onderwerp: gemoedstoestand; probeert de vrouw van zijn broer Gerard op te beuren; weet zelf niet welke kant het opgaat wat hem zelf betreft. Een goede vriend is op transport gegaan…

Brief van Eppo Gans aan zijn familie vanuit kamp Vught

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Leo Aan: Beste liefste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp:&nbsp;Schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen pakjes, maar vindt het jammer dat er geen hoestdrank en jam bij zat. Papa (Leo) was blij met de sigaretten. Verder wijst Meta op een nieuwe regeling voor het versturen van pakjes: 1 keer per maand 2 kilo, met het bijliggende zegel op het pakje geplakt, anders wordt het niet afgeleverd. Ze schrijft verder over de industrie op het kamp. Zij sorteert batterijen en werkt de ene week van 7 tot 1 en de andere van 1 tot 7. De rest van de tijd wordt door onrust in beslag genomen. Ook heeft ze het over kou en vermoeidheid. Haar eigen kussens en dekens zijn een rijkdom en de harde matras stoort haar niet. De schrijfster maakt zich zorgen over haar zieke moeder in Amsterdam. Tot slot doet zij een beroep op de hulpvaardigheid van haar vrienden. Zij denkt dat dit haar laatste kaart is.&nbsp;

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Leo Aan: Beste liefste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp:&nbsp;Schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen pakjes, maar vindt het jammer dat er geen hoestdrank en jam bij zat. Papa (Leo) was blij met de sigaretten. Verder wijst Meta op een nieuwe regeling voor het versturen van pakjes: 1 keer per maand 2 kilo, met het bijliggende zegel op het pakje geplakt, anders wordt het niet afgeleverd. Ze schrijft verder over de industrie op het kamp. Zij sorteert batterijen en werkt de ene week van 7 tot 1 en de andere van 1 tot 7. De rest van de tijd wordt door onrust in beslag genomen. Ook heeft ze het over kou en vermoeidheid. Haar eigen kussens en dekens zijn een rijkdom en de harde matras stoort haar niet. De schrijfster maakt zich zorgen over haar zieke moeder in Amsterdam. Tot slot doet zij een beroep op de hulpvaardigheid van haar vrienden. Zij denkt dat dit haar laatste kaart is.&nbsp;

Brief van Meta en Leo Loeb aan liefste vrienden vanuit kamp Westerbork

Bonnen Inlegvellen mannen/vrouwen Inschrijvingsbewijs TOBU/TOBI Waarschijnlijk voor voedseldistributie

Bonnen Inlegvellen mannen/vrouwen Inschrijvingsbewijs TOBU/TOBI Waarschijnlijk voor voedseldistributie

Distributiebonnen

Van: Departement van Justitie (Afwikkelingsbureau voormalig Bewarings- en Verblijfskamp) Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats:&nbsp; Datum: 1949-02 Onderwerp: afwikkeling…

Van: Departement van Justitie (Afwikkelingsbureau voormalig Bewarings- en Verblijfskamp) Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats:&nbsp; Datum: 1949-02 Onderwerp: afwikkeling…

Enveloppe van het Departement van Justitie aan R. Niemeijer

Briefkaart Van: Asscher, J. en Asscher, B. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: Jeannot bedankt zijn moeder voor de pakketten, maar vraagt haar om niet teveel brood te sturen. Hij vraagt ook om gymschoenen, sokken, wasknijpers, kaarsen en sigaretten. Bram bedankt zijn moeder voor het sturen van een pakket naar zijn schoonouders.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, J. en Asscher, B. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: Jeannot bedankt zijn moeder voor de pakketten, maar vraagt haar om niet teveel brood te sturen. Hij vraagt ook om gymschoenen, sokken, wasknijpers, kaarsen en sigaretten. Bram bedankt zijn moeder voor het sturen van een pakket naar zijn schoonouders.&nbsp;

Briefkaart van Bram- en Jacob Asscher aan de familie Tollenaar

Van: de Vrijer, Dick Aan: Haagman, Clara (gericht aan zijn vrouw Miep via Clara) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-09 Onderwerp: vele brieven geschreven, de vraag is of alles in kamp Westerbork terecht komt; Dick heeft veel steun aan zijn dochter; het duurt allemaal zo lang; of de pakketten zijn ontvangen; heeft N. van Cleeff haar pakket ook ontvangen?

Van: de Vrijer, Dick Aan: Haagman, Clara (gericht aan zijn vrouw Miep via Clara) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-09 Onderwerp: vele brieven geschreven, de vraag is of alles in kamp Westerbork terecht komt; Dick heeft veel steun aan zijn dochter; het duurt allemaal zo lang; of de pakketten zijn ontvangen; heeft N. van Cleeff haar pakket ook ontvangen?

Brief van Dick de Vrijer aan Clara Haagman vanuit Rotterdam

Van: van Dam, Aron Aan: &nbsp;het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-20 Onderwerp: sluiten winkel, reparatiewerk onderhanden; verzoek om een vergunning voor het repareren van herenkleding.

Van: van Dam, Aron Aan: &nbsp;het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-20 Onderwerp: sluiten winkel, reparatiewerk onderhanden; verzoek om een vergunning voor het repareren van herenkleding.

Brief van Aron van Dam aan het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Werkverruiming&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-08-30&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, opvoeren aantal werkkrachten, gereed zijn van het kamp op 1 november lijkt te vroeg; inzet van 300 mannelijke bewoners bij ontginningswerkzaamheden.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Werkverruiming&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-08-30&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, opvoeren aantal werkkrachten, gereed zijn van het kamp op 1 november lijkt te vroeg; inzet van 300 mannelijke bewoners bij ontginningswerkzaamheden.

Brief

Van: Knorringa, S. Aan: Lietmeyer, G.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-19 Onderwerp: groet en felicitaties aan kennissen

Van: Knorringa, S. Aan: Lietmeyer, G.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-19 Onderwerp: groet en felicitaties aan kennissen

Briefkaart van S. Knorringa aan G.J. Lietmeyer vanuit kamp Westerbork

Personen