In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Programma van het cabaretprogramma Bunter Abend

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, P.H. Plaats: Vught (?)&nbsp; Datum: Onderwerp: slechte omstandigheden; vraag om geld; alles proberen om vrijlating te krijgen.

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, P.H. Plaats: Vught (?)&nbsp; Datum: Onderwerp: slechte omstandigheden; vraag om geld; alles proberen om vrijlating te krijgen.

Brief van Meijer Stad aan P.H. Bouwens (mogelijk) vanuit kamp Vught

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Meneer Maximilian Goldenberg op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat hij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen. &nbsp;

Verklaring&nbsp; Afgegeven door Universiteit van Amsterdam&nbsp; Datum: 1932-01-19&nbsp; Betreft onderzoek naar bekwaamheden van Meneer Maximilian Goldenberg op het gebied van de Duitse en Nederlandse taal en waar als uitslag volgt dat hij kan worden aanbevolen als beëdigd tolk bij het gerecht. Dit document is waarschijnlijk gebruikt om in aanmerking voor de Barneveldlijst te komen. &nbsp;

Verklaring door Universiteit van Amsterdam over de bekwaamheid van Maximilian Goldenberg

Van: Jopie&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding.

Van: Jopie&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om kleding.

Brief van Joop Levie aan lieve kinderen (Lackrooy) vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Heer en Mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: transport naar Westerbork; beschouwingen over het heden en de toekomst; er gaan geruchten dat de gezinnen bij elkaar blijven. Het gezin heeft een mondvoorraad voor drie dagen; mannen zouden als landarbeider of mijnwerker werken en de vrouwen in fabrieken. Wat de kinderen betreft. Dit is onbekend. De bestemming is ook onzeker. Er wordt gesproken van Opper-Silezië…&nbsp; &nbsp;

Van:&nbsp;Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Heer en Mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: transport naar Westerbork; beschouwingen over het heden en de toekomst; er gaan geruchten dat de gezinnen bij elkaar blijven. Het gezin heeft een mondvoorraad voor drie dagen; mannen zouden als landarbeider of mijnwerker werken en de vrouwen in fabrieken. Wat de kinderen betreft. Dit is onbekend. De bestemming is ook onzeker. Er wordt gesproken van Opper-Silezië…&nbsp; &nbsp;

Brief van een onbekende schrijver aan de familie Kemper

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Inkwartieringsbiljet Gemeente Amsterdam&nbsp; Van: Tauber, Fam.&nbsp; Afgegeven: 1942-11-26&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Bij Wed. de Leeuw-van Kreveld wordt ten behoeve van de familie Tauber woningruimte gevorderd. Het echtpaar is kort ervoor uit kamp Westerbork ontslagen.

Bewijs van inkwartiering in Amsterdam voor het echtpaar Tauber

Korte levensbeschrijving tot 1933 van Nathan Cohen.&nbsp; Het betreft hier uitsluitend een beknopte samenvatting van zijn werkzame leven in de textielbranche, zijn bestuurlijke activiteiten, zitting in verenigingen en het geven van cursussen, z.j.

Korte levensbeschrijving tot 1933 van Nathan Cohen.&nbsp; Het betreft hier uitsluitend een beknopte samenvatting van zijn werkzame leven in de textielbranche, zijn bestuurlijke activiteiten, zitting in verenigingen en het geven van cursussen, z.j.

Levensbeschrijving van Nathan Cohen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47 Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-22 Onderwerp: betreft vestiging afdeling postverkeer buitenland.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47 Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-22 Onderwerp: betreft vestiging afdeling postverkeer buitenland.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan het Voorlichtingsbureau Molenstraat 47

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Twee toneelspelers, een man en een vrouw op toneel. Als decor geschilderd een barak met het nummer 83.&nbsp; Tekst: 'V' und 'OD'. (Fürsorge en Ordedienst)

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Twee toneelspelers, een man en een vrouw op toneel. Als decor geschilderd een barak met het nummer 83.&nbsp; Tekst: 'V' und 'OD'. (Fürsorge en Ordedienst)

'V' und 'OD', een scene uit de revue Humor und Melodie

Voorkant van het album ‘Spielzeugfabrik’ Tekening van een varkentje met een tekst op zijn lijf en twee klompen. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het album was bedoeld als een afscheidscadeau en werd gemaakt door Werner Rudolf Breslauer, Jordan en Leo Kok.&nbsp;

Voorkant van het album ‘Spielzeugfabrik’ Tekening van een varkentje met een tekst op zijn lijf en twee klompen. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het album was bedoeld als een afscheidscadeau en werd gemaakt door Werner Rudolf Breslauer, Jordan en Leo Kok.&nbsp;

Foto van de voorkant van een album met de titel ''Spielzeugfabrik bestaande uit foto's, tekeningen en een gedicht

Van: Wachtel, Dr., A. S. Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Onderwerp: begeleidend briefje bij aanbieding boek (inv.nr. 2750) Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Van: Wachtel, Dr., A. S. Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Onderwerp: begeleidend briefje bij aanbieding boek (inv.nr. 2750) Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Brief van Dr. Alex Wachtel aan A. C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Een grote groep kampgevangenen op de appèlplaats tijdens het afnemen van appèl. Op de de achtergrond barak 52.

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1943 Een grote groep kampgevangenen op de appèlplaats tijdens het afnemen van appèl. Op de de achtergrond barak 52.

Werkgroepen tijdens het afnemen van appèl in kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-25/26 Onderwerp: namenlijsten met verdeling van bewakers over de verschillende posten en patrouilles (links en rechts).

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-25/26 Onderwerp: namenlijsten met verdeling van bewakers over de verschillende posten en patrouilles (links en rechts).

Lijst met wachtbezetting op 25 en 26 april 1945 in Interneringskamp Westerbork

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Daniel Karel Frits de Jong