In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kladbriefje van Bernard Mouw geschreven aan zijn gezin. Hij is op weg naar kamp Westerbork.

Kladbriefje van Bernard Mouw geschreven aan zijn gezin. Hij is op weg naar kamp Westerbork.

Brief van Bernard Mouw aan zijn gezin

Lagerbefehl No. 32&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Over aanwezigheid bij het uitgaande transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl No. 32&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Over aanwezigheid bij het uitgaande transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl No. 32

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Briefkaart van Julius Egger aan de familie J. Meijer vanuit de Joodse Schouwburg

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling dat Henriëtte Polak zich moet melden voor speciaal werk in Theresienstadt

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1947-07-20 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1947-07-20 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Organisation Todt

Ausweis - Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-01 Heinz Meyerfeld, geb. 6-5-04, is gerechtigd om tijdens zijn verblijf in Amsterdam, na 20.00 uur zich op straat te begeven, gebruik te maken van tram en bus en buiten

Ausweis - Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-01 Heinz Meyerfeld, geb. 6-5-04, is gerechtigd om tijdens zijn verblijf in Amsterdam, na 20.00 uur zich op straat te begeven, gebruik te maken van tram en bus en buiten

Ausweis van Heinz Meyerfeld

Ausweis Van: Zentralevidenz Z.K.K. (Zentrale Kinderküche) Aan: Boas, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft recht op een Essenkarte voor de Spezialküche

Ausweis Van: Zentralevidenz Z.K.K. (Zentrale Kinderküche) Aan: Boas, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft recht op een Essenkarte voor de Spezialküche

Ausweis van S. Boas-Prins in Theresienstadt

Mevrouw Schliesser wandelend langs de barakken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Mevrouw Schliesser wandelend langs de barakken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Mevrouw Schliesser in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst van Jeanette Gerritse in kamp Westerbork

Vorladung (Oproep) Van: Rechtsabteilung Aan: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-22 Onderwerp: moet zich vandaag in gebouw BV, nr. 111a melden bij Grabower.

Vorladung (Oproep) Van: Rechtsabteilung Aan: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-22 Onderwerp: moet zich vandaag in gebouw BV, nr. 111a melden bij Grabower.

Oproep van de Rechtsabteilung in Theresienstadt dat Henriëtte Polak zich moet melden

Overeenkomst voor verkoop en afbraak van: 1 houten barak (nr. 74); 2 houten barakken (nr. 99-100)&nbsp; 2 houten barakken (53-54), deel van deze barakken Voor 15 februari 1949 moet de grond waar de barakken hebben gestaan schoon en puinvrij worden opgeleverd.

Overeenkomst voor verkoop en afbraak van: 1 houten barak (nr. 74); 2 houten barakken (nr. 99-100)&nbsp; 2 houten barakken (53-54), deel van deze barakken Voor 15 februari 1949 moet de grond waar de barakken hebben gestaan schoon en puinvrij worden opgeleverd.

Bewijs voor verkoop en afbraak van een aantal barakken van kamp Westerbork

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

Arbeitskarte van Rosalie de Jong-Casseres

Personen