In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Programma van Buhne Lager Westerbork&nbsp; Datum: 1943-09-04&nbsp; Humor und Melodie was een grootst opgezet cabaretprogramma dat in september 1943 in het kamp werd uitgevoerd. Zie ook de foto's en van de uitvoeringen en de decors.

Programma van Buhne Lager Westerbork&nbsp; Datum: 1943-09-04&nbsp; Humor und Melodie was een grootst opgezet cabaretprogramma dat in september 1943 in het kamp werd uitgevoerd. Zie ook de foto's en van de uitvoeringen en de decors.

van het cabaretprogramma Humor und Melodie

Pagina. Pagina. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie (Cabaret)'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. 'Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern, ich zwitschere trotzdem' (idem aan 2600-3).

Pagina. Pagina. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie (Cabaret)'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. 'Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern, ich zwitschere trotzdem' (idem aan 2600-3).

Illustratie uit het revueboek Humor und Melodie

Ontspanning kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Filmvertoningen kamp Westerbork

Fotografie kamp Westerbork

Theater kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Bibliotheek kamp Westerbork

Man.&nbsp; Max Ehrlich gefotografeerd in revuekostuum waarop staat KH (Krankenhaus), Barak 36, FK (Fliegende Kolonne), OD (Ordedienst) 13.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27. Betreft foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Man.&nbsp; Max Ehrlich gefotografeerd in revuekostuum waarop staat KH (Krankenhaus), Barak 36, FK (Fliegende Kolonne), OD (Ordedienst) 13.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27. Betreft foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Max Ehrlich in een revuekostuum van het cabaretprogramma Humor und Melodie

1943

September 1943

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Es war vor der baracke 83, ich dachte mir schon gleich die sache macht sich' Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Es war vor der baracke 83, ich dachte mir schon gleich die sache macht sich' Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie' '...und ich danke ihnen herr kommandant(Gemmeker)...'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie' '...und ich danke ihnen herr kommandant(Gemmeker)...'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Max jagt den inhalt durch den russel...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Max jagt den inhalt durch den russel...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Pagina. Pagina met tekst en illustratie uit boek: 'Humor und Melodie' (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27. Op de pagina staat: Motto: Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern! Ich zwitschere trotzdem.

Pagina. Pagina met tekst en illustratie uit boek: 'Humor und Melodie' (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27. Op de pagina staat: Motto: Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern! Ich zwitschere trotzdem.

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': Ich liebe nur die heide'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': Ich liebe nur die heide'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Van: Presburg, R. (Rosetta) Aan:&nbsp;Lies en Bob Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden; allen zijn in kamp Westerbork (via Scheveningen); suiker van de schrijfster was vrij hoog, graag insuline opsturen; Hans Stork en Simon Boekbinder zijn ook in het kamp; Joodse Ordedienst; schrijfster is mager geworden; zij en haar ouders hebben niets bij zich (kleding en levensmiddelen); Pa en Ma redden zich.

Van: Presburg, R. (Rosetta) Aan:&nbsp;Lies en Bob Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden; allen zijn in kamp Westerbork (via Scheveningen); suiker van de schrijfster was vrij hoog, graag insuline opsturen; Hans Stork en Simon Boekbinder zijn ook in het kamp; Joodse Ordedienst; schrijfster is mager geworden; zij en haar ouders hebben niets bij zich (kleding en levensmiddelen); Pa en Ma redden zich.

Brief van R. Presburg aan Lies en Bob vanuit kamp Westerbork

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'.'Als grossmama den walzer hopst...'. Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'.'Als grossmama den walzer hopst...'. Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Beim proben dieses heide bildes...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst met illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': 'Beim proben dieses heide bildes...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie: 'Die stimmung ist hier schon fast magisch...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie: 'Die stimmung ist hier schon fast magisch...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Ich tanze so gern am abendzu zwei'n direkt in den fruhling hinein'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Ich tanze so gern am abendzu zwei'n direkt in den fruhling hinein'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': Und jetzt ist die revue gleich aus ...'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret). In de tekst een verwijzing naar de zes Westerbork girls (Sind Sie nicht alle 6 sehr nett)

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit het boek 'Humor und Melodie': Und jetzt ist die revue gleich aus ...'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret). In de tekst een verwijzing naar de zes Westerbork girls (Sind Sie nicht alle 6 sehr nett)

EHBU ! EHBU! EHBU! 'Ich helfe tag und nacht ich helfe immerzu'. Tekst en illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek: Humor und Melodie' (Cabaret).

EHBU ! EHBU! EHBU! 'Ich helfe tag und nacht ich helfe immerzu'. Tekst en illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek: Humor und Melodie' (Cabaret).

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der feiner kommt hier stark in rage, und macht bei Ehrlich gesichtsmassage'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der feiner kommt hier stark in rage, und macht bei Ehrlich gesichtsmassage'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Lieber guter schlagzeugmann'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Lieber guter schlagzeugmann'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Foto van een scene uit 'Humor und Melodie'. De scene heet ‘V’ und ‘OD'. Er is een liedje aangekoppeld dat luid als volgt: Ein Fraulein von der Vee Und ein Junge von dem OD die sah'n sich in die Augen und die sache war o.k. Er sagt: Du kleine Frau, du passt zu mir ganz genau. OD und Vee das reimt sich gut, komm her: ik hou van jou Es war vor der Baracke 83 man merkte es sofort., die sache macht sich. Ein Fraulein von de V… Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: cabaret in kamp Westerbork, acteurs Günter Witepski en Camilla Spira.

Foto van een scene uit 'Humor und Melodie'. De scene heet ‘V’ und ‘OD'. Er is een liedje aangekoppeld dat luid als volgt: Ein Fraulein von der Vee Und ein Junge von dem OD die sah'n sich in die Augen und die sache war o.k. Er sagt: Du kleine Frau, du passt zu mir ganz genau. OD und Vee das reimt sich gut, komm her: ik hou van jou Es war vor der Baracke 83 man merkte es sofort., die sache macht sich. Ein Fraulein von de V… Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: cabaret in kamp Westerbork, acteurs Günter Witepski en Camilla Spira.

Foto van een scene uit het cabaret Humor und Melodie

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’ Het gaat om de scene waarbij Max Ehrlich de arts Feiner een spuitje geeft. De oorspronkelijke tekst is: ‘Der Ehrlich reisst hier seine Witze, und gibt der Feiner einer Spritze’. Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’ Het gaat om de scene waarbij Max Ehrlich de arts Feiner een spuitje geeft. De oorspronkelijke tekst is: ‘Der Ehrlich reisst hier seine Witze, und gibt der Feiner einer Spritze’. Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman, W. het adres van W. Velleman is barak 22 van de Joodse Ordedienst, zaal 1

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman, W. het adres van W. Velleman is barak 22 van de Joodse Ordedienst, zaal 1

van pakket dat naar W. Velleman in kamp Westerbork is gestuurd

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillechien van Geldern

Van: Nederlandsche Roode Kruis Datum: 1952-11-11 Betreft gegevens van Meijer Stad De verschillende kampen, data en nummers en bijzonderheden

Van: Nederlandsche Roode Kruis Datum: 1952-11-11 Betreft gegevens van Meijer Stad De verschillende kampen, data en nummers en bijzonderheden

Verklaring van Nederlandsche Roode Kruis betreffende Meijer Stad

Personen