We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: De Graaf, W.F., Inspecteur in Algemene Dienst Aan: Hoofd Dienst Gebouwen (Afdeling Bijzondere Rechtspleging) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-06-24 Onderwerp: wat gebeurt er met het Heidekamp. Er zal een advies komen het kamp niet af te breken en voor de legering van de buitenbewaking te behouden.

Van: De Graaf, W.F., Inspecteur in Algemene Dienst Aan: Hoofd Dienst Gebouwen (Afdeling Bijzondere Rechtspleging) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-06-24 Onderwerp: wat gebeurt er met het Heidekamp. Er zal een advies komen het kamp niet af te breken en voor de legering van de buitenbewaking te behouden.

Afschrift van een brief van W.F. de Graaf aan het Hoofd Dienst Gebouwen over het Heidelager

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Brief van de bevolmachtigde aan het hoofd van de Rijksrecherchecentrale

Van: Buijvoets, J.G. Aan: D.G.B.R. afdeling III te Den Haag Plaats: Westerbork, 1946-08-30 Onderwerp: het afbreken en weer opbouwen in de Betuwe van het Heidekamp. Bezwaar in verband met het feit dat de buitenbewaking in het Heidelager is ondergebracht.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: D.G.B.R. afdeling III te Den Haag Plaats: Westerbork, 1946-08-30 Onderwerp: het afbreken en weer opbouwen in de Betuwe van het Heidekamp. Bezwaar in verband met het feit dat de buitenbewaking in het Heidelager is ondergebracht.

Telegram van J.G. Buijvoets over bezwaar tegen de sloop van het Heidelager/Heidekamp

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd afdeling IIIA e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-09 Onderwerp: het afbreken van het Heidekamp waardoor er geen legeringsruimte voor de buitenbewaking (2 compagnieën Gezagstroepen) van het kamp meer is.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd afdeling IIIA e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-09 Onderwerp: het afbreken van het Heidekamp waardoor er geen legeringsruimte voor de buitenbewaking (2 compagnieën Gezagstroepen) van het kamp meer is.

Brief van J. G. Buijvoets aan het hoofd van de Afdeling IIIA (Directoraat Afdeling Bijzondere Rechtspleging)

Van: Seelen, J. (Bijzondere Rechtspleging) Aan: J.G. Buijvoets Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-07-19 Onderwerp: begeleidend schrijven bij brief van dhr. de Graaf van de Barakkencommissie.

Van: Seelen, J. (Bijzondere Rechtspleging) Aan: J.G. Buijvoets Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-07-19 Onderwerp: begeleidend schrijven bij brief van dhr. de Graaf van de Barakkencommissie.

Brief van J. Seelen aan J.G. Buijvoets

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Dir.-Generaal Bijz. Rechtspleging Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-20 Onderwerp: veiligheidsmaatregelen kamp Westerbork. Bezwaar van Staatsbosbeheer voor de kaalslag. Voor de verlichting is het wachten op kabels die het jaar ervoor al zijn aangevraagd.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Dir.-Generaal Bijz. Rechtspleging Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-20 Onderwerp: veiligheidsmaatregelen kamp Westerbork. Bezwaar van Staatsbosbeheer voor de kaalslag. Voor de verlichting is het wachten op kabels die het jaar ervoor al zijn aangevraagd.

Brief van J. G. Buijvoets aan de Directeur-Generaal Bijzondere Rechtspleging over de uitvoering van maatregelen tegen ontvluchtingen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd van Afdeling Binnenbewaking e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-25 Onderwerp: ontvluchtingsgevallen gedetineerden, rapportage door de bewakingsafdelingen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd van Afdeling Binnenbewaking e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-25 Onderwerp: ontvluchtingsgevallen gedetineerden, rapportage door de bewakingsafdelingen.

Instructie van J.G. Buijvoets aan de bewakingsafdelingen over rapportage bij een ontvluchting

Van: Masdorp, E.M.V. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1946-05-23 Onderwerp: begeleidende brief bij tekening van rustkamerbarak in het Heidelager. De keuken in dit kamp zal worden verbouwd en dat zal ten koste gaan van de rustkamer. begroting voor de bouw van een nieuwe rustkamer (barak).

Van: Masdorp, E.M.V. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1946-05-23 Onderwerp: begeleidende brief bij tekening van rustkamerbarak in het Heidelager. De keuken in dit kamp zal worden verbouwd en dat zal ten koste gaan van de rustkamer. begroting voor de bouw van een nieuwe rustkamer (barak).

Brief van E.M.V. Masdorp aan J.G. Buijvoets bij tekening over een rustkamerbarak

Van: Tijn, van, G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1939-07-28&nbsp; Onderwerp: bedankje voor toezenden lichtdrukken betreffende ontginning Vluchtelingenkamp&nbsp;

Van: Tijn, van, G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1939-07-28&nbsp; Onderwerp: bedankje voor toezenden lichtdrukken betreffende ontginning Vluchtelingenkamp&nbsp;

Brief van G. van Tijn aan Houtvester Assen

Van: Seelen, J., Hoofd Dienst Gebouwen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-05-15 Onderwerp: na een vluchtpoging moet een strook land rondom het kamp kaal gemaakt worden. De strook moet tevens worden verlicht. De oostelijke uitgang moet worden versterkt.&nbsp;

Van: Seelen, J., Hoofd Dienst Gebouwen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-05-15 Onderwerp: na een vluchtpoging moet een strook land rondom het kamp kaal gemaakt worden. De strook moet tevens worden verlicht. De oostelijke uitgang moet worden versterkt.&nbsp;

Instructie van J. Seelen aan J.G. Buijvoets over maatregelen na een ontvluchtingspoging

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Van: van der Saag, J.G.F., journalist Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Meppel Datum: 1946-08-19 Onderwerp: Antwoord op schrijven van Buijvoets over een artikel dat in de 'Vrije Stem' heeft gestaan. Het artikel ging over de slechte verstandhouding tussen buiten- en binnenbewaking in Kamp Westerbork.&nbsp; De zegsman komt volgens afzender uit de Gezagstroepen. Bladzijde 2: Verklaring van J. Grevelink, Res. 1e luitenant, dat hij geen rapport over stakende SS'ers heeft uitgebracht zoals bedoeld in de publicatie.&nbsp;

Van: van der Saag, J.G.F., journalist Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Meppel Datum: 1946-08-19 Onderwerp: Antwoord op schrijven van Buijvoets over een artikel dat in de 'Vrije Stem' heeft gestaan. Het artikel ging over de slechte verstandhouding tussen buiten- en binnenbewaking in Kamp Westerbork.&nbsp; De zegsman komt volgens afzender uit de Gezagstroepen. Bladzijde 2: Verklaring van J. Grevelink, Res. 1e luitenant, dat hij geen rapport over stakende SS'ers heeft uitgebracht zoals bedoeld in de publicatie.&nbsp;

Brief van Van der Saag aan J.G. Buijvoets over verhoudingen tussen de bewakingstroepen

Specifieke groepen kampbewoners

Waffen-SS'ers Interneringkamp Westerbork

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Brief van C.G. van Dalfsen aan het hoofd der Rijksrecherchecentrale

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen.

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen.

Brief van C. G. van Dalfsen aan het hoofd der Rijksrecherchecentrale

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Brief van M. Wallega-Vieijra aan J. Wallega vanuit de gevangenis in Arnhem

Van: Wallega, J Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: littekenbreuken. Zie verklaring hiervoor op de achterkant

Van: Wallega, J Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: littekenbreuken. Zie verklaring hiervoor op de achterkant

Recept voor J. Wallega in kamp Westerbork

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van een detail uit een stafkaart van 'Eastern Holland'