In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Grüneberg-Berg, Helena Aan: de Mulder, Piet Plaats: (waarschijnlijk vanuit de trein gegooid of aan iemand meegegeven) Datum: 1943-03 Onderwerp: de schrijfster schrijft dat ze op weg moet naar Polen. (In feite zal ze eerst nog kamp Westerbork aandoen). Ze hoopt dat haar echtgenoot Bernard en Moup (Mozes) er ook bij zullen zijn; Ze vraagt de familie goed voor haar zoontje René te zorgen ('neem hem bij je of breng hem naar Dieks'), stuur hem niet naar kamp Vught of de Crèche (is ook niet safe).

Van: Grüneberg-Berg, Helena Aan: de Mulder, Piet Plaats: (waarschijnlijk vanuit de trein gegooid of aan iemand meegegeven) Datum: 1943-03 Onderwerp: de schrijfster schrijft dat ze op weg moet naar Polen. (In feite zal ze eerst nog kamp Westerbork aandoen). Ze hoopt dat haar echtgenoot Bernard en Moup (Mozes) er ook bij zullen zijn; Ze vraagt de familie goed voor haar zoontje René te zorgen ('neem hem bij je of breng hem naar Dieks'), stuur hem niet naar kamp Vught of de Crèche (is ook niet safe).

Briefkaart van Helena Grüneberg-Berg aan familie (P. de Mulder)

Calendarium kamp Westerbork

1941

Mei 1941

Februari 1941

December 1941

November 1941

Oktober 1941

Juni 1941

Juli 1941

Augustus 1941

Januari 1941

April 1941

September 1941

Maart 1941

Van: Bernhard Grüneberg Aan: de Mulder, P. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: in kamp Vught aangekomen zonder kleding, dekens en levensmiddelen. Er mogen pakketjes worden opgestuurd.

Van: Bernhard Grüneberg Aan: de Mulder, P. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: in kamp Vught aangekomen zonder kleding, dekens en levensmiddelen. Er mogen pakketjes worden opgestuurd.

Brief van Bernhard Grüneberg aan familie (P. de Mulder) vanuit kamp Vught

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Vreemdelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1941-12-06&nbsp; Onderwerp: vergunning voor scheuren van grasland voor de tuinbouw. Het advies is op de teelt van aardappelen over te gaan.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Commandant Vreemdelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1941-12-06&nbsp; Onderwerp: vergunning voor scheuren van grasland voor de tuinbouw. Het advies is op de teelt van aardappelen over te gaan.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van het Vluchtelingenkamp

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: Op briefpapier kamp Vught

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: Op briefpapier kamp Vught

Brief van I. Kruijer aan A. Calligaro vanuit kamp Vught

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1947-07-20 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1947-07-20 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening

Van: de Leeuw, M. Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed; Eveline is weer opgeknapt; behoefte aan een pakketje; Helena en Bernhard heeft Mozes niet meer gesproken; binnenkort op bezoek bij mevrouw Jacobi uit Zwolle…

Van: de Leeuw, M. Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed; Eveline is weer opgeknapt; behoefte aan een pakketje; Helena en Bernhard heeft Mozes niet meer gesproken; binnenkort op bezoek bij mevrouw Jacobi uit Zwolle…

Briefkaart van Moup (Mozes) de Leeuw aan familie vanuit kamp Westerbork

Foto van Stoppelman, Gerson en Stoppelman-Blok, Naatje Plaats: Zandvoort Datum: 1936

Foto van Stoppelman, Gerson en Stoppelman-Blok, Naatje Plaats: Zandvoort Datum: 1936

Foto van Gerson Stoppelman en zijn vrouw Naatje

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras (Batavier), Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27 Onderwerp: Omstandigheden; Vraag om een bord, vork en handdoek. Ze heef tante Klaartje en de kinderen (Annie en Adolf) gesproken.

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras (Batavier), Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27 Onderwerp: Omstandigheden; Vraag om een bord, vork en handdoek. Ze heef tante Klaartje en de kinderen (Annie en Adolf) gesproken.

Briefkaart van Bep de Leeuw aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

Personen