In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

1939

Augustus 1939

Herinrichtingen terrein kamp Westerbork

Archeologische onderzoeken kamp Westerbork

Karel Nihom woonde in Winterswijk en kon, zo vlak bij de grens, hulp verlenen aan Duitse vluchtelingen. Ook werkte hij voor de Britse Intelligence Service. Daarmee bracht hij volgens de toen geldende regels de ‘neutraliteit van Nederland ten opzichte van bevriende mogendheden in gevaar’. Dat bleek na de oorlog de reden voor de minister van Justitie om een verbod uit te vaardigen, waarin werd vastgelegd dat Karel Nihom met ingang van 10 november 1939 niet meer in de grensstreek met Duitsland mocht wonen. Hij ging in Den Haag wonen, mocht twee keer bij zijn gezin op bezoek in Winterswijk, maar regelmatige bezoekjes werden verboden. Na de Duitse inval heeft Karel Nihom tevergeefs geprobeerd naar Engeland te vluchten. Hij stond namelijk geregistreerd op Duitse opsporingslijsten en was bang voor arrestatie. Op 14 mei 1940 vernietigt hij zoveel mogelijk documenten en probeert daarna een schip te vinden dat naar Engeland gaat. Als dat mislukt, pleegt hij de volgende ochtend zelfmoord. Zie ook: <a href="https://www.werkgroeplvdo.com/whzag/persoon/251/">https://www.werkgroeplvdo.com/whzag/persoon/251/</a> en https://historiek.net/spion-karel-nihom-pleegde-zelfmoord-tijdens-meidagen-1940/149043/

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Callmeyer vrijstelling kamp Westerbork

Afstammingsonderzoek

Vrijstelling Portugese Joden kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Ravensbrück

Salomon ging, toen hij hoorde dat zijn ouders waren gearresteerd, naar de Hollandse / Joodse Schouwburg om te proberen vrij te krijgen c.q. vrij te kopen. Dit lukte niet, en ook hij moest mee. Vervolgens schijnt hij uit de trein (naar Westerbork) te zijn gesprongen en kwam hij een aantal dagen later, weliswaar beschadigd, weer thuis. Salomon werd uiteindelijk op 6 juli 1943 naar kamp Westerbork overgebracht, samen met zijn vrouw. Beiden werden op 13 juli 1943 naar Sobibor gedeporteerd. Hun zoontje overleefde in onderduik.

Transport. Transport van kampgevangenen uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1943-1944. Groep mensen wachtend bij de trein met bagage. Een aantal personen staan reeds in de veewagons.

Transport. Transport van kampgevangenen uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1943-1944. Groep mensen wachtend bij de trein met bagage. Een aantal personen staan reeds in de veewagons.

Kampgevangenen wachtend voor een wagon bij een vertrekkend transport