In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Medisch laboratorium

Polikiniek

Tandarts

Diëtiek

Orthopedische instrumentenmakerij

Pedicure

Apotheek

Kinderafdeling

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Hoofmagazijn. Dhr. de Wit.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Hoofmagazijn. Dhr. de Wit.

Foto van de heer De Wit van het hoofdmagazijn van Interneringskamp Westerbork

Van: Arem, Jean (de brief is geschreven door zijn vrouw Henriette) Aan: Cohen, Thea&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork&nbsp; Datum: 1943-12-30 Onderwerp: Bedankbrief voor pakketten, Nieuwjaarswensen voor Thea, van Jean en Jetty.&nbsp; De brief is voorzien van een stempel 'geprüft' (censuur).&nbsp; Zie ook inv. nr. 113 (eerste deel brief).

Van: Arem, Jean (de brief is geschreven door zijn vrouw Henriette) Aan: Cohen, Thea&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork&nbsp; Datum: 1943-12-30 Onderwerp: Bedankbrief voor pakketten, Nieuwjaarswensen voor Thea, van Jean en Jetty.&nbsp; De brief is voorzien van een stempel 'geprüft' (censuur).&nbsp; Zie ook inv. nr. 113 (eerste deel brief).

Foto van een brief van Jean Arem aan Thea Cohen vanuit kamp Westerbork

Van: Griffie Arrondissementsrechtbank Rotterdam Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1948-05-04 Onderwerp: voogdijschap over Chaja van Bergen in verband met het overlijden van haar beide biologische ouders.

Van: Griffie Arrondissementsrechtbank Rotterdam Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1948-05-04 Onderwerp: voogdijschap over Chaja van Bergen in verband met het overlijden van haar beide biologische ouders.

Verklaring van de rechtbank dat Nora van Bergen-Diamant voogdij zal uitoefenen over Chaja van Bergen

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina heeft Ruth Wolff een versje geschreven. Datum: 1942-04-21 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina heeft Ruth Wolff een versje geschreven. Datum: 1942-04-21 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Gedicht

Van: (Koekoek) Simon Aan: Beste familie&nbsp; Plaats: Trein en Westerbork, kamp Datum: 1942-08-20 Onderwerp: beschrijving van situatie; reisverloop, al meer dan 6 uur in de trein naar kamp Westerbork, een omweg via Almelo;&nbsp;in kamp Westerbork treft hij Joop. Lena, zijn vrouw, is in een vrouwenbarak ondergebracht. Bijz.: de brieven zijn overgeschreven van het origineel.&nbsp;

Van: (Koekoek) Simon Aan: Beste familie&nbsp; Plaats: Trein en Westerbork, kamp Datum: 1942-08-20 Onderwerp: beschrijving van situatie; reisverloop, al meer dan 6 uur in de trein naar kamp Westerbork, een omweg via Almelo;&nbsp;in kamp Westerbork treft hij Joop. Lena, zijn vrouw, is in een vrouwenbarak ondergebracht. Bijz.: de brieven zijn overgeschreven van het origineel.&nbsp;

Brieven van Simon Koekoek aan beste familie vanuit de trein en kamp Westerbork

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: de Heeren Gedeputeerde Staten der onderscheidene provinciën. Plaats: Den Haag Datum: 1940-11-27 Onderwerp: ontheffing van de functie van Joodse ambtenaren

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: de Heeren Gedeputeerde Staten der onderscheidene provinciën. Plaats: Den Haag Datum: 1940-11-27 Onderwerp: ontheffing van de functie van Joodse ambtenaren

Afschrift van een circulaire betreffende ontheffing van de waarneming van hun functie van Joden

Van: Wijnschenk, Siem en Bets Aan: Creman, F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: omstandigheden, op transport gaan, afscheid nemen. Ze zijn nog in Westerbork en verwachten op vrijdag, over twee dagen op transport te moeten gaan. Mocht het pakketje niet op tijd meer aankomen dan kan het naar Marcelle in barak 41 gestuurd worden. Ze hebben gelukkig nog dekens en een winterjas ontvangen.&nbsp;‘Hoop’ hun vrienden weer te kunnen treffen. + bijbehorende enveloppe

Van: Wijnschenk, Siem en Bets Aan: Creman, F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-14 Onderwerp: omstandigheden, op transport gaan, afscheid nemen. Ze zijn nog in Westerbork en verwachten op vrijdag, over twee dagen op transport te moeten gaan. Mocht het pakketje niet op tijd meer aankomen dan kan het naar Marcelle in barak 41 gestuurd worden. Ze hebben gelukkig nog dekens en een winterjas ontvangen.&nbsp;‘Hoop’ hun vrienden weer te kunnen treffen. + bijbehorende enveloppe

Brief van Bets en Siem Wijnschenk aan F. Creman vanuit kamp Westerbork

Personen