In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Spanier, Fritz, Dr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Huntlozen Datum: 1945-05-02 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een aantal instrumenten. Fritz Spanier heeft deze persoonlijke eigendommen echter nodig voor zijn werk (Dr. Roozendaal is ervan op de hoogte, lijst). Dr. Spanier, voormalig chef-arts van kamp Westerbork is meegereisd met het Canadese leger en is voor hun werkzaam in de regio Oldenburg. Later keert hij weer tijdelijk terug naar kamp Westerbork.

Van: Spanier, Fritz, Dr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Huntlozen Datum: 1945-05-02 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een aantal instrumenten. Fritz Spanier heeft deze persoonlijke eigendommen echter nodig voor zijn werk (Dr. Roozendaal is ervan op de hoogte, lijst). Dr. Spanier, voormalig chef-arts van kamp Westerbork is meegereisd met het Canadese leger en is voor hun werkzaam in de regio Oldenburg. Later keert hij weer tijdelijk terug naar kamp Westerbork.

Verzoek van Dr. Spanier om zijn medische spullen bij zich te mogen houden voor het uitvoeren van zijn werk

Gezicht. Gezicht op het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het kamp, gezien in de richting van Amen. Links kantoren, rechts het jeugdkamp.

Gezicht. Gezicht op het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het kamp, gezien in de richting van Amen. Links kantoren, rechts het jeugdkamp.

Foto met zicht op het Interneringskamp Westerbork en een wachttoren

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 424 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mossel, Rachel geb. 05-07-78 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 424 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mossel, Rachel geb. 05-07-78 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rachel Mossel

Barak in het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Barak in het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944

Zicht op een woonbarak in kamp Westerbork

Van: Vries, de, A. Aan: Berend, Mijer en andere vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: Transport naar Westerbork; bagage; bevolking; omstandigheden; transporten; vraag om diverse goederen + enveloppe (6466-2-1)

Van: Vries, de, A. Aan: Berend, Mijer en andere vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: Transport naar Westerbork; bagage; bevolking; omstandigheden; transporten; vraag om diverse goederen + enveloppe (6466-2-1)

Brief van A. de Vries aan Berend, Meijer e.a. vanuit kamp Westerbork

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

'De Westerborker' nr. 23 met mededelingen en nieuwsberichten

M-aker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-)koor.

M-aker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Op de achtergrond staat een (kinder-)koor.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Verklaring&nbsp; Afgegeven door de burgemeester van Amsterdam&nbsp; Datum: 1935-08-26&nbsp; Verklaring dat Goldenberg, Maximilian geboren te Wenen, Nederlander is.

Verklaring&nbsp; Afgegeven door de burgemeester van Amsterdam&nbsp; Datum: 1935-08-26&nbsp; Verklaring dat Goldenberg, Maximilian geboren te Wenen, Nederlander is.

Verklaring van de gemeente Amsterdam dat Maximilian Goldenberg Nederlander is

Arbeitskarte Lager Westerbork Van: Blik, Rudolf Louis Datum: 1944-07-07 Barak 43 Groep: DB2 Gr. 5

Arbeitskarte Lager Westerbork Van: Blik, Rudolf Louis Datum: 1944-07-07 Barak 43 Groep: DB2 Gr. 5

Arbeitskarte van Rudolf Louis Blik

Ook in de collectie