In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Van: Dalfsen, van, C.G. Aan: Hoofd der Rijksrecherchecentrale Plaats: Den Haag Datum: 1942-06-30 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp; personeel van het kamp; betalingen voor de wasserij; tewerkstellingen

Brief van C.G. van Dalfsen aan het hoofd der Rijksrecherchecentrale

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs van Hermine Snoek

Van: Baer, Judith Aan: Baer, Paul&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp of de trein datum: 1943-01-11/12 Onderwerp: nog even een bericht voor vertrek; hoop op terugkeer; ze kon er als strafgeval niets aan doen…

Van: Baer, Judith Aan: Baer, Paul&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp of de trein datum: 1943-01-11/12 Onderwerp: nog even een bericht voor vertrek; hoop op terugkeer; ze kon er als strafgeval niets aan doen…

Brief van Judith Baer Sax aan Paul Baer vanuit kamp Westerbork of de trein

Lagerbefehl No. 65 Datum: 1944-01-26 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Quarantaine; Alarmregeling

Lagerbefehl No. 65 Datum: 1944-01-26 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Quarantaine; Alarmregeling

Lagerbefehl No. 65

Calendarium kamp Westerbork

1961

Lagerbefehl No. 67 Datum: 1944-02-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opening van het kampwarenhuis

Lagerbefehl No. 67 Datum: 1944-02-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opening van het kampwarenhuis

Lagerbefehl No. 67

Machieltje Prins was de zoon van Mozes Prins (van beroep marktkoopman J. Markt) en Jeannette Ensel. Mozes en Jeannette waren op 04 augustus 1937 in Amsterdam getrouwd, Machieltje was hun eerste en enigste kind. Mozes verbleef in kamp De Beetse; niet helemaal duidelijk is wanneer hij in kamp Westerbork is aangekomen. Waarschijnlijk was dat 2 oktober 1942, toen de mannen vanuit De Beetse naar kamp Westerbork werden overgebracht. Mozes is op 02 november 1942 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd, zijn overlijdensdatum is vastgesteld op 11 maart 1943 in het KdO Ludwigsdorf. Jeannette was toen al in kamp Vught; ze verbleef daar sinds 14 januari 1943. Haar zoon Machiel werd geboren op 31 mei 1943 in Vught. Hij werd vernoemd naar zijn grootvader Machiel, geboren 17 juli 1886 in Amsterdam en vermoord in Sobibor op 23 april 1943. Jeannette en Machiel komen op 7 juni 1943 naar kamp Westerbork en beiden gaan op 21 september 1943 op transport naar Auschwitz, waar ze na aankomst op 24 september worden vermoord.&nbsp;

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-08-29&nbsp; Onderwerp: onduidelijkheid over welke militaire instantie aandringt op een definitieve overeenkomst voor de aanleg van de schietbanen. Op dat moment zijn Indische Nederlanders in Schattenberg ondergebracht.&nbsp;

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-08-29&nbsp; Onderwerp: onduidelijkheid over welke militaire instantie aandringt op een definitieve overeenkomst voor de aanleg van de schietbanen. Op dat moment zijn Indische Nederlanders in Schattenberg ondergebracht.&nbsp;

Brief

Overzicht van het werkveld van het kamp Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Overzicht van het werkveld van het kamp Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05

Foto van een tekening van een werkveld bij kamp Westerbork door J.H. Gosschalk

Personen