In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Joodse gemeenten in Friesland

Joodse gemeente Terschelling

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Judith heeft pakken met kleding opgestuurd naar Salomon en Seraphina. Ook heeft ze hen een fotokopie opgestuurd van haar stuk voor Barneveld.&nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Judith heeft pakken met kleding opgestuurd naar Salomon en Seraphina. Ook heeft ze hen een fotokopie opgestuurd van haar stuk voor Barneveld.&nbsp;

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Van: Gudema, Helene Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-26 Onderwerp: via een omweg, Groningen, in kamp Westerbork terecht gekomen; woont in een barak met 150 mensen, zijn allen aardig; verwacht de komende dinsdag op doorreis te moeten gaan; de trein zal langs Winschoten gaan…

Van: Gudema, Helene Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-26 Onderwerp: via een omweg, Groningen, in kamp Westerbork terecht gekomen; woont in een barak met 150 mensen, zijn allen aardig; verwacht de komende dinsdag op doorreis te moeten gaan; de trein zal langs Winschoten gaan…

Briefkaart van Helene Gudema aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1941

Februari 1941

Januari 1941

Augustus 1941

Oktober 1941

December 1941

September 1941

Juli 1941

Juni 1941

April 1941

Mei 1941

November 1941

Maart 1941

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Judith heeft geen stofbrillen kunnen vinden. Wel stuurt ze kleerhaken op. Verder stuurt ze Piet een overgeschreven krant en fotokopieën van familiepapieren op, die ze via de Joodse Raad laat verzenden.

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Judith heeft geen stofbrillen kunnen vinden. Wel stuurt ze kleerhaken op. Verder stuurt ze Piet een overgeschreven krant en fotokopieën van familiepapieren op, die ze via de Joodse Raad laat verzenden.

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Judith hoopt dat het pakje met zelfgebakken cake en de pakken met dekens en lakens zijn aangekomen. Haar zaak (wat betreft vertrek naar Barneveld) heeft een minder gunstige wending gekregen. Ze begrijpt niet waarom.&nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Judith hoopt dat het pakje met zelfgebakken cake en de pakken met dekens en lakens zijn aangekomen. Haar zaak (wat betreft vertrek naar Barneveld) heeft een minder gunstige wending gekregen. Ze begrijpt niet waarom.&nbsp;

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend Onderwerp: bedankt voor de zending en hopen snel weer wat te horen…

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: onbekend Onderwerp: bedankt voor de zending en hopen snel weer wat te horen…

Briefkaart van Wilhelm Langstadt aan Frau M. Frank vanuit kamp Westerbork

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Boas-Snuyff, Julie Plaats: Genève Datum: 1943-09-08 Onderwerp: mededeling dat ze op de derde lijst is geplaatst voor een Veteranen-certificaat.&nbsp;

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Boas-Snuyff, Julie Plaats: Genève Datum: 1943-09-08 Onderwerp: mededeling dat ze op de derde lijst is geplaatst voor een Veteranen-certificaat.&nbsp;

Brief van Office Palestinien de Suisse aan Julie Boas-Snuyff vanuit Genève

Van: To en Ger Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: De schrijfster is blij dat Sal en Seraphien in Barneveld zijn. Ze zal een pakje opsturen met werkgerei voor Sal. Met enveloppe

Van: To en Ger Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: De schrijfster is blij dat Sal en Seraphien in Barneveld zijn. Ze zal een pakje opsturen met werkgerei voor Sal. Met enveloppe

Brief en enveloppe van To en Ger aan het echtpaar Boas-Prins in Barneveld vanuit Amsterdam

Joelfeest in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19 Overzicht van de tafels en de gasten tijdens het diner in de grote zaal. Aan de kop van de tafels zit kampcommandant Gemmeker en de hoofdgasten. Helemaal rechts in de hoek zit commandant Schol met zijn vrouw. Daarnaast aan het rechtereinde van de tafel ondercommandant De Haan.

Joelfeest in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19 Overzicht van de tafels en de gasten tijdens het diner in de grote zaal. Aan de kop van de tafels zit kampcommandant Gemmeker en de hoofdgasten. Helemaal rechts in de hoek zit commandant Schol met zijn vrouw. Daarnaast aan het rechtereinde van de tafel ondercommandant De Haan.

Overzicht van de tafels en de gasten tijdens het Joelfeest in de grote zaal van barak 9