In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Treinstations

Station Hooghalen

Specifieke groepen kampbewoners

Joodse Ordedienst

Van: Henrietta Kastan (moeder) Aan: Georgine Betty van Voolen (dochter) Plaats: Amsterdam Datum: 1974-12 Onderwerp: manuscript in plaats van het dagboek (babyboek) dat verloren ging; de Duitse inval; vader Mau (Mr. Maurits van Voolen) lag met zijn eenheid achter Rotterdam; op zoek naar vader; vader komt weer thuis en hij sprak de woorden: ‘nu begint het pas weer voor ons’; over inwonende familie; over bekenden die met de laatste boot Nederland wisten te ontvluchten; over de eerste anti-Joodse maatregelen; concentratie van Joden; en verbodsborden voor Joden; Mr Maurits Levie uit Groningen komt bij hun inwonen; razzia, worden verzameld op het Weesperplein bij de Joodse Invalide samen met de beide moeders en haar dochters Georgine en Annelise; Mau ontkomt aan de razzia omdat hij op dat moment niet thuis was; &nbsp;vertrek naar kamp Westerbork; opvang en registratie; de rol van Dr. Georg Rosenbaum; de naam van Mr. Maurits van Voolen heeft een magische klank in het kamp onder de Duitse Joden; &nbsp;barak 60; deportatie van moeder en schoonmoeder, Henriette mag meelopen tot de slagboom; zelf komt ze met haar twee kinderen op de Stammliste terecht; verhuizing naar barak 35, daardoor betere zorgmogelijkheden voor de kinderen; dochter Annelise krijgt een darminfectie. Ze wordt geholpen door kinderarts dokter Siegfried Wolff, maar overlijd in het kamp Westerbork, Henriette is op dat moment bij haar; Clara Asscher-Pinkhof troost haar; &nbsp;de 14 dagen erna ziet ze haar hele familie, waaronder haar zuster Esther met kinderen, en haar schoonfamilie gedeporteerd worden; Henriette is ernstig ziek; het moment van ontslag met hulp van de Rosenbaums en actie van haar eigen Maurits zorgt voor een ontslag uit het kamp op 16 juli 1943; Georgine wordt met spoed in het C.I.Z. opgenomen….een strijd van tien dagen op leven en dood volgde; hun huis in de Sarphatiestraat was op de dag terug in Amsterdam gepulst; krijgen een onderkomen bij Dr. van der Laan van de keuringsdienst van Waren. Zijn gezin wordt eind september 1943 opgepakt. Henriette en Maurits ontkomen aan de razzia, omdat ze niet op de lijst voorkomen en in een zijkamer weten te vluchten. De jongste zoon van Van de Laan weet nog net de huissleutel naar binnen te gooien… ; Georgine wordt een uur voor de razzia in het C.I.Z door dokter Fiedeldij Dop uit het ziekenhuis gehaald en ergens ondergebracht…; onderduik in Hilversum van Maurits en Henrietta; worden opgepakt en naar Vught en vervolgens naar Westerbork gestuurd; komen dankzij Dr. Rosenbaum van hun ‘S’ af en ze worden uiteindelijk naar Theresienstadt doorgestuurd op 5 april 1945; eind september moeten ze afscheid nemen van elkaar, Maurits wordt gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau; Henrietta volgt later, alleen zij overleefd de oorlog; voor Georgine was en onderduikplek in Friesland geregeld; terugkeer en opvang in Eindhoven; weerzien…&nbsp;

Van: Henrietta Kastan (moeder) Aan: Georgine Betty van Voolen (dochter) Plaats: Amsterdam Datum: 1974-12 Onderwerp: manuscript in plaats van het dagboek (babyboek) dat verloren ging; de Duitse inval; vader Mau (Mr. Maurits van Voolen) lag met zijn eenheid achter Rotterdam; op zoek naar vader; vader komt weer thuis en hij sprak de woorden: ‘nu begint het pas weer voor ons’; over inwonende familie; over bekenden die met de laatste boot Nederland wisten te ontvluchten; over de eerste anti-Joodse maatregelen; concentratie van Joden; en verbodsborden voor Joden; Mr Maurits Levie uit Groningen komt bij hun inwonen; razzia, worden verzameld op het Weesperplein bij de Joodse Invalide samen met de beide moeders en haar dochters Georgine en Annelise; Mau ontkomt aan de razzia omdat hij op dat moment niet thuis was; &nbsp;vertrek naar kamp Westerbork; opvang en registratie; de rol van Dr. Georg Rosenbaum; de naam van Mr. Maurits van Voolen heeft een magische klank in het kamp onder de Duitse Joden; &nbsp;barak 60; deportatie van moeder en schoonmoeder, Henriette mag meelopen tot de slagboom; zelf komt ze met haar twee kinderen op de Stammliste terecht; verhuizing naar barak 35, daardoor betere zorgmogelijkheden voor de kinderen; dochter Annelise krijgt een darminfectie. Ze wordt geholpen door kinderarts dokter Siegfried Wolff, maar overlijd in het kamp Westerbork, Henriette is op dat moment bij haar; Clara Asscher-Pinkhof troost haar; &nbsp;de 14 dagen erna ziet ze haar hele familie, waaronder haar zuster Esther met kinderen, en haar schoonfamilie gedeporteerd worden; Henriette is ernstig ziek; het moment van ontslag met hulp van de Rosenbaums en actie van haar eigen Maurits zorgt voor een ontslag uit het kamp op 16 juli 1943; Georgine wordt met spoed in het C.I.Z. opgenomen….een strijd van tien dagen op leven en dood volgde; hun huis in de Sarphatiestraat was op de dag terug in Amsterdam gepulst; krijgen een onderkomen bij Dr. van der Laan van de keuringsdienst van Waren. Zijn gezin wordt eind september 1943 opgepakt. Henriette en Maurits ontkomen aan de razzia, omdat ze niet op de lijst voorkomen en in een zijkamer weten te vluchten. De jongste zoon van Van de Laan weet nog net de huissleutel naar binnen te gooien… ; Georgine wordt een uur voor de razzia in het C.I.Z door dokter Fiedeldij Dop uit het ziekenhuis gehaald en ergens ondergebracht…; onderduik in Hilversum van Maurits en Henrietta; worden opgepakt en naar Vught en vervolgens naar Westerbork gestuurd; komen dankzij Dr. Rosenbaum van hun ‘S’ af en ze worden uiteindelijk naar Theresienstadt doorgestuurd op 5 april 1945; eind september moeten ze afscheid nemen van elkaar, Maurits wordt gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau; Henrietta volgt later, alleen zij overleefd de oorlog; voor Georgine was en onderduikplek in Friesland geregeld; terugkeer en opvang in Eindhoven; weerzien…&nbsp;

De oorlogsgeschiedenis van het gezin van Voolen-Kastan

Van: Gerzon, Dolf Aan: Ras-(Batavier), M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-25 Onderwerp: Aankomst in het kamp Westerbork, Adolf slaapt bij zijn vader, zijn zus Annie bij zijn moeder (mannengedeelte en vrouwengedeelte van de barak); Vraag om lakens en slopen, kousen en zeep. Zijn vader zegt dat er een kans is dat ze naar huis terug kunnen gaan.

Van: Gerzon, Dolf Aan: Ras-(Batavier), M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-25 Onderwerp: Aankomst in het kamp Westerbork, Adolf slaapt bij zijn vader, zijn zus Annie bij zijn moeder (mannengedeelte en vrouwengedeelte van de barak); Vraag om lakens en slopen, kousen en zeep. Zijn vader zegt dat er een kans is dat ze naar huis terug kunnen gaan.

Briefkaart van Adolf Gerzon aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Arbeidskaart van Gans, Regina geb. 1926-02-12 De kaart is op 6 oktober 1944 verstrekt.&nbsp; Regina is werkzaam bij de Frauengruppe Horst Cohen.

Arbeidskaart van Gans, Regina geb. 1926-02-12 De kaart is op 6 oktober 1944 verstrekt.&nbsp; Regina is werkzaam bij de Frauengruppe Horst Cohen.

Arbeitskarte van Regina Gans

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Dienst Bureel Kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Ontvangstbewijs van opgave, bedoeld bij schrijven d.d. 18 april 1945 van Major Jamieson (O.C. 608 (P) Det. Civil Affairs) 2e bladzijde: verzoek van M. de Jong aan J.G. Buijvoets om een ontvangstbevestiging. Inventarislijst: schrijf- en telmachines en duplicators, lijst van motorwagens en auto's, machines schoenmakerij, inventaris industriebarak 58, smederij en draaierij, machines garage, machines timmerwerkplaats, machines atelier, machines kleermakerij, machines naaikamer, machines breierij, machines wasserij, radio's

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Dienst Bureel Kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Ontvangstbewijs van opgave, bedoeld bij schrijven d.d. 18 april 1945 van Major Jamieson (O.C. 608 (P) Det. Civil Affairs) 2e bladzijde: verzoek van M. de Jong aan J.G. Buijvoets om een ontvangstbevestiging. Inventarislijst: schrijf- en telmachines en duplicators, lijst van motorwagens en auto's, machines schoenmakerij, inventaris industriebarak 58, smederij en draaierij, machines garage, machines timmerwerkplaats, machines atelier, machines kleermakerij, machines naaikamer, machines breierij, machines wasserij, radio's

Lijst met in Interneringskamp Westerbork aanwezige goederen

Inentingskaart van: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Inentingskaart van: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen van Srul Tabaksblatt in Theresienstadt

Gedetineerden van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Het kamphoofd, gedetineerde J. ter Haar.

Gedetineerden van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Het kamphoofd, gedetineerde J. ter Haar.

Foto van het hoofd van het kamp J. ter Haar van het Interneringskamp Westerbork

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Missen van de familie, omstandigheden in het kamp. De mooie natuur en de heide in Westerbork. Hij kan van het uitzicht genieten. Hij negeert het prikkeldraad. naast de heide ziet hij bomen en daken van boerderijen. Hij snapt niet dat de vele Amsterdammers in het kamp geen oog voor zoveel natuurschoon hebben.

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Missen van de familie, omstandigheden in het kamp. De mooie natuur en de heide in Westerbork. Hij kan van het uitzicht genieten. Hij negeert het prikkeldraad. naast de heide ziet hij bomen en daken van boerderijen. Hij snapt niet dat de vele Amsterdammers in het kamp geen oog voor zoveel natuurschoon hebben.

Brief van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Van: Jong, de, R.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-27&nbsp; Onderwerp: transporten, pakketten; angst voor deportatie, vele bekenden zijn doorgestuurd. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft.

Van: Jong, de, R.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-27&nbsp; Onderwerp: transporten, pakketten; angst voor deportatie, vele bekenden zijn doorgestuurd. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft.

Brief van R. de Jong aan F. Lamberts vanuit kamp Westerbork

Personen