We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Ochten

Van: Modela, de, Pim (onbekend) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: OD lied Het lied werd gezongen in scene 9 ‘V’ und 'OD van het cabaretprogramma Humor und Melodie. Het gaat hier om een Nederlandse vertaling.

Van: Modela, de, Pim (onbekend) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: OD lied Het lied werd gezongen in scene 9 ‘V’ und 'OD van het cabaretprogramma Humor und Melodie. Het gaat hier om een Nederlandse vertaling.

over de Joodse Ordedienst

Van: Medische Dienst Dir.-Gen. Bijz. Rechtspleging Aan: kommandanten van de Bewarings- en Verblijfskampen e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: Wijziging kampvoeding. De rantsoenen worden verhoogd. Verder nauwkeuring omschreven bepalingen voor voedselafgifte aan de verschillende onderdelen.

Van: Medische Dienst Dir.-Gen. Bijz. Rechtspleging Aan: kommandanten van de Bewarings- en Verblijfskampen e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1946-12-13 Onderwerp: Wijziging kampvoeding. De rantsoenen worden verhoogd. Verder nauwkeuring omschreven bepalingen voor voedselafgifte aan de verschillende onderdelen.

Rapport van de Medische dienst, Bijzondere Rechtspleging aan onder andere de kampcommandanten

Bruidspaar in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1940-1942 Het echtpaar is onbekend.

Bruidspaar in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1940-1942 Het echtpaar is onbekend.

Voltrekking van een huwelijk in de synagoge van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van Martha Schellevis-van de Kar

Foto van Martha Schellevis-van de Kar

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

Brief van Mozes van Dam aan Aron van Dam aan zijn gezin vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Post West.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Ingang van het eigenlijke kamp met ernaast barak 75.

Post West.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Ingang van het eigenlijke kamp met ernaast barak 75.

Foto met zicht op de toegang van het Interneringskamp Westerbork

Van: Ministerie van Financiën Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Apeldoorn Datum: 1948-05-04 Onderwerp: Machtiging no. 5607 voor de aanschaf naaimachine.

Van: Ministerie van Financiën Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Apeldoorn Datum: 1948-05-04 Onderwerp: Machtiging no. 5607 voor de aanschaf naaimachine.

Machtiging van het Ministerie van Financiën voor de aanschaf van een naaimachine door J. G. Buijvoets

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-04 Onderwerp: wat zich in het kamp afspeelt is onbeschrijfelijk, met het transport van twee dagen geleden gingen vele kennissen en moest een honderdtal personen mee, die die dag net waren aangekomen. Op zaterdag 3 oktober kwam trein op trein het kamp binnen uit allerlei plaatsen en Joodse werkkampen. Allen vermoeid, hongerig en overspannen. Ze moesten alle 10.000 langs de Joodse Raad, Lippmann en Rosenthal, de registratie….Het kamp is er niet op berekend, de mensen die het schrijfwerk verrichten moesten dag- en nacht doorwerken; de binnenkomers moesten hun bedden delen met anderen, vrouwen zoeken hun mannen en kinderen hun ouders, een deel is reeds doorgestuurd.; Stella's broer Sam schreef een brief aan Werner hem te informeren over Raphael Frank en Salomon Hijman, wiens zoon Jacob hem al gesproken had; over het huwelijk onder deze omstandigheden en vrijstelling voor Stella in Amsterdam; Werner vraagt of Stella de twee foto's van hem en zijn groeten via Etty Hillesum of van haar kennis heeft ontvangen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-04 Onderwerp: wat zich in het kamp afspeelt is onbeschrijfelijk, met het transport van twee dagen geleden gingen vele kennissen en moest een honderdtal personen mee, die die dag net waren aangekomen. Op zaterdag 3 oktober kwam trein op trein het kamp binnen uit allerlei plaatsen en Joodse werkkampen. Allen vermoeid, hongerig en overspannen. Ze moesten alle 10.000 langs de Joodse Raad, Lippmann en Rosenthal, de registratie….Het kamp is er niet op berekend, de mensen die het schrijfwerk verrichten moesten dag- en nacht doorwerken; de binnenkomers moesten hun bedden delen met anderen, vrouwen zoeken hun mannen en kinderen hun ouders, een deel is reeds doorgestuurd.; Stella's broer Sam schreef een brief aan Werner hem te informeren over Raphael Frank en Salomon Hijman, wiens zoon Jacob hem al gesproken had; over het huwelijk onder deze omstandigheden en vrijstelling voor Stella in Amsterdam; Werner vraagt of Stella de twee foto's van hem en zijn groeten via Etty Hillesum of van haar kennis heeft ontvangen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Garnizoenscommandant Overste Wijdicks, E.A. Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: militaire oefeningen, kwetsbaarheid van terreinen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Garnizoenscommandant Overste Wijdicks, E.A. Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: militaire oefeningen, kwetsbaarheid van terreinen.

Brief van Houtvester Assen aan overste Wijdicks

Kinderwagens.&nbsp; Kinderwagens op een rij in de zon in het doorgangskamp.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-1944&nbsp; Kinderwagens op een rij buiten in de zon. De kinderwagens bleven achter na een vertrekkend transport.

Kinderwagens.&nbsp; Kinderwagens op een rij in de zon in het doorgangskamp.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-1944&nbsp; Kinderwagens op een rij buiten in de zon. De kinderwagens bleven achter na een vertrekkend transport.

Lege kinderwagens op een rij

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1943-07

Programma Bunter Abend

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, P.H. Plaats: Vught (?)&nbsp; Datum: Onderwerp: slechte omstandigheden; vraag om geld; alles proberen om vrijlating te krijgen.

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, P.H. Plaats: Vught (?)&nbsp; Datum: Onderwerp: slechte omstandigheden; vraag om geld; alles proberen om vrijlating te krijgen.

Brief van Meijer Stad aan P.H. Bouwens (mogelijk) vanuit kamp Vught

Ausweis&nbsp; &nbsp;Van: Meents-van Leer, Lena&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Voorlopig niet op transport gesteld. Zij wordt verzocht zich in de grote zaal te melden.

Ausweis&nbsp; &nbsp;Van: Meents-van Leer, Lena&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Voorlopig niet op transport gesteld. Zij wordt verzocht zich in de grote zaal te melden.

van Lena Meents-van Leer dat ze voorlopig in het kamp mag blijven

Personen