In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Dag-Joodse Werkkampen

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Joods werkkamp Palästina

Joods werkkamp Ruinen

Joods werkkamp Schaarshoek

Joods werkkamp Stuifzand

Joods werkkamp Lievelde

Joods werkkamp Linde

Joods werkkamp Mantinge

Joods werkkamp Molengoot

Joods werkkamp Oranjekanaal

Joods werkkamp Orvelte

Joods werkkamp Gijsselte

Joods werkkamp het Overbroek

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp It Petgat

Joods werkkamp Kremboong

Joods werkkamp de Zomp

Joods werkkamp Diever A

Joods werkkamp Diever B

Joods werkkamp Echten

Joods werkkamp Geesbrug

Joods werkkamp de Fledders

Joods werkkamp de Landweer

Joods werkkamp de Vanenburg

Joods werkkamp de Vecht

Joods werkkamp de Wite Pael

Joods werkkamp de Wittebrink

Joods werkkamp Conrad

Joods werkkamp de Beetse

Joods werkkamp de Bruine Enk

Joods werkkamp Bruinhorst

Van: Stad, P.M.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1945-06-19&nbsp; Onderwerp: aanmelding van Philip Stad bij het registratiekantoor van het afwikkelingsbureau der gezamenlijke plaatselijke illegale organisaties in Rotterdam.

Van: Stad, P.M.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1945-06-19&nbsp; Onderwerp: aanmelding van Philip Stad bij het registratiekantoor van het afwikkelingsbureau der gezamenlijke plaatselijke illegale organisaties in Rotterdam.

Verklaring dat Philip Stad zich op 19 juni 1945 heeft aangemeld in Rotterdam

Sonder-Ausweis van: Gudema-Meijer, H.&nbsp; Voor het verlaten van het kamp om werk te verrichten. Hanna is werkzaam voor Dienstbereich 2. &nbsp;

Sonder-Ausweis van: Gudema-Meijer, H.&nbsp; Voor het verlaten van het kamp om werk te verrichten. Hanna is werkzaam voor Dienstbereich 2. &nbsp;

van Johanna Gudema-Meijer in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 127 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohen, Michael geb. 06-12-91 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 127 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohen, Michael geb. 06-12-91 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Michael Cohen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: de beste groeten van vader en moeder van Weezel en de groeten over brengen aan hun (dochter) Liesbeth. ‘Ze zijn nu dan hedenochtend met onze Oost-expresse vertrokken. Ze zijn kalm en dapper en blijkbaar ook in goede stemming gegaan'. De avond ervoor waren ze nog bij Werner op bezoek; Mathilda Spitz was tot nu toe nog in het ziekenhuis, verdacht van roodvonk. het bleek niet juist te zijn. ze zal uit het ziekenhuis worden ontslagen en ze is bang volgende week op transport te moeten gaan. Stella kan aan haar moeder doorgeven dat ze genoeg levensmiddelen heeft. ‘Mijn kampmoeder is in een bijzondere nare situatie. Zij moet hoogst waarschijnlijk op transport als gevolg van de arrestatie van haar man (Mahlers). Ze ligt nog in het ziekenhuis vanwege haar brandwond, anders was ze vandaag al weggegaan’.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: de beste groeten van vader en moeder van Weezel en de groeten over brengen aan hun (dochter) Liesbeth. ‘Ze zijn nu dan hedenochtend met onze Oost-expresse vertrokken. Ze zijn kalm en dapper en blijkbaar ook in goede stemming gegaan'. De avond ervoor waren ze nog bij Werner op bezoek; Mathilda Spitz was tot nu toe nog in het ziekenhuis, verdacht van roodvonk. het bleek niet juist te zijn. ze zal uit het ziekenhuis worden ontslagen en ze is bang volgende week op transport te moeten gaan. Stella kan aan haar moeder doorgeven dat ze genoeg levensmiddelen heeft. ‘Mijn kampmoeder is in een bijzondere nare situatie. Zij moet hoogst waarschijnlijk op transport als gevolg van de arrestatie van haar man (Mahlers). Ze ligt nog in het ziekenhuis vanwege haar brandwond, anders was ze vandaag al weggegaan’.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden. Van: Swart, Frouwina Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-07-11

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden. Van: Swart, Frouwina Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-07-11

Aanmeldingskaart van Frouwina Swart

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-23 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Moeder begint zich zorgen te maken. Al iets gehoord van Abraham de Hoop van de Joodse Raad?

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-23 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Moeder begint zich zorgen te maken. Al iets gehoord van Abraham de Hoop van de Joodse Raad?

Brief van Naatje van Gelder aan haar zoon en schoondochter vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de folie- en zilverpapier barak.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de folie- en zilverpapier barak.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-28 Onderwerp: brief nummer 13 ontvangen; de dagen zijn saai en het verlangen naar het gezin van haar dochter is groot; de brieven van haar dochter, schoonzoon en kleindochter heeft Mathilde op een veilige plek laten onderbrengen; Mathilde gaan vandaag naar dokter Elzas; bij oom Bennie is nog alles bij het oude; ‘Hoor je nog wel iets van vader zijn broer Ben?’….&nbsp;

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-28 Onderwerp: brief nummer 13 ontvangen; de dagen zijn saai en het verlangen naar het gezin van haar dochter is groot; de brieven van haar dochter, schoonzoon en kleindochter heeft Mathilde op een veilige plek laten onderbrengen; Mathilde gaan vandaag naar dokter Elzas; bij oom Bennie is nog alles bij het oude; ‘Hoor je nog wel iets van vader zijn broer Ben?’….&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-24 Onderwerp:&nbsp;voor Mathilda nog steeds dezelfde sleur, hoopt op een spoedig weerzien met het gezin van haar dochter; over verschillende familieleden; gelukkig is de winter achter de rug en kan Mathilde weer naar buiten toe; Met oom ben gaat het goed, zijn vrouw valt nog meer af; Mathilde is nog steeds bij Cato; Mathilde kijkt vaak naar de foto waar het hele gezin op staat…

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-24 Onderwerp:&nbsp;voor Mathilda nog steeds dezelfde sleur, hoopt op een spoedig weerzien met het gezin van haar dochter; over verschillende familieleden; gelukkig is de winter achter de rug en kan Mathilde weer naar buiten toe; Met oom ben gaat het goed, zijn vrouw valt nog meer af; Mathilde is nog steeds bij Cato; Mathilde kijkt vaak naar de foto waar het hele gezin op staat…

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Eelde

Dienstwoning 1 (nummer 203). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962 De bewoners: het gezin Hovingh. Vader werkte als beroepsmilitair (luitenant) in Assen.

Dienstwoning 1 (nummer 203). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962 De bewoners: het gezin Hovingh. Vader werkte als beroepsmilitair (luitenant) in Assen.

Foto van huis 1 (nummer 203) in woonoord Schattenberg

Arbeitskarte&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04&nbsp; Op achterzijde stempels : Uit hoofde van zijn functie gerechtigd; uitsluitend voor dienst; zich na 'Polizeistunde' buiten te begeven; een armband te dragen + stempel van J. Schol.

Arbeitskarte&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04&nbsp; Op achterzijde stempels : Uit hoofde van zijn functie gerechtigd; uitsluitend voor dienst; zich na 'Polizeistunde' buiten te begeven; een armband te dragen + stempel van J. Schol.

Arbeitskarte van Johanna Kroonenberg

Personen