We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Arjum, Joppie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-13 Onderwerp: geadresseerde wordt namens Abraham van Gelder verzocht bagage klaar te maken.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Arjum, Joppie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-13 Onderwerp: geadresseerde wordt namens Abraham van Gelder verzocht bagage klaar te maken.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan Joppie Arjum voor het toesturen van bagage naar kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 364 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Knap, Sara geb. 25-03-71 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op&nbsp; 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 364 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Knap, Sara geb. 25-03-71 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op&nbsp; 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Knap

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 371 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Nathan, Hermann geb. 27-06-59 overleden te Westerbork op 18-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 371 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Nathan, Hermann geb. 27-06-59 overleden te Westerbork op 18-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hermann Nathan

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: van der Horst, Alfred Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1 op 6 oktober 1942.

Van: de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam Aan: van der Horst, Alfred Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: verschijnen op het bureau aan het Adema van Scheltemaplein nummer 1 op 6 oktober 1942.

Oproep aan Alfred van der Horst te verschijnen op het bureau van de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam

Kampgeld Plaats: Theresienstadt 20 Kronen 003703 Uitgegeven: 1943-01-01

Kampgeld Plaats: Theresienstadt 20 Kronen 003703 Uitgegeven: 1943-01-01

Kampgeld Theresienstadt 20 kronen

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje met transport nummer voor het uitwisselingstransport naar Zwitserland

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 181 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Philip geb. 03-10-75 overleden te Westerbork op 08-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 181 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Philip geb. 03-10-75 overleden te Westerbork op 08-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Philip Weijel

Van: G.C. Konings Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-07 Onderwerp: dienstregeling personenvervoer van Westerbork naar Assen en terug.

Van: G.C. Konings Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-07 Onderwerp: dienstregeling personenvervoer van Westerbork naar Assen en terug.

Mededeling van G.S. Konings over personenvervoer naar Assen en retour

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Ministerie van Justitie, Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten Aan: de heer J.W. Adelaar Plaats: Den Haag Datum: 1949-10-06 Onderwerp: uitleg over het doen van aangifte van overlijden van vermisten Abraham Benjamin de Vries en Meintje de Vries-Koe.

Van: Ministerie van Justitie, Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten Aan: de heer J.W. Adelaar Plaats: Den Haag Datum: 1949-10-06 Onderwerp: uitleg over het doen van aangifte van overlijden van vermisten Abraham Benjamin de Vries en Meintje de Vries-Koe.

Brief van het Ministerie van Justitie aan de heer J. W. Adelaar

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-07 Onderwerp: Transport naar Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-07 Onderwerp: Transport naar Westerbork

Briefkaart van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Heikens Aan:&nbsp;Dekker, T.Q. en de Bedrijfsadministratie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-14 Onderwerp: Reparatiebon nr. 747.&nbsp; Omschrijving: Serre maken Huis 5, dhr. Heikens.

Van: Heikens Aan:&nbsp;Dekker, T.Q. en de Bedrijfsadministratie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-14 Onderwerp: Reparatiebon nr. 747.&nbsp; Omschrijving: Serre maken Huis 5, dhr. Heikens.

Bon in verband met bouwactiviteiten in de serre van Huis 5

Arbeidskaart Van: Cohen, Jules Datum: 1943-06-04 Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in Gruppe 13 Klijnkramer, Groep DB 6 (wegenbouw)

Arbeidskaart Van: Cohen, Jules Datum: 1943-06-04 Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in Gruppe 13 Klijnkramer, Groep DB 6 (wegenbouw)

Arbeidskaart van Jules Cohen

Van: Kruls, H.J., Mr. (chef Militair Gezag) Aan: onder andere Buijvoets, J.G. Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-06 Onderwerp: instructie voor tewerkstelling van gedetineerden. Alle die daartoe instaat zijn moeten worden ingezet voor landbouw- en oogstwerkzaamheden.

Van: Kruls, H.J., Mr. (chef Militair Gezag) Aan: onder andere Buijvoets, J.G. Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-06 Onderwerp: instructie voor tewerkstelling van gedetineerden. Alle die daartoe instaat zijn moeten worden ingezet voor landbouw- en oogstwerkzaamheden.

Instructie van Mr. H.J. Kruls aan ondere ander de kampcommandanten

Verklaring van overlijden van Louis Berlijn (1876-1942).

Verklaring van overlijden van Louis Berlijn (1876-1942).

Verklaring van overlijden van Louis Berlijn

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 435 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stibbe, Sara Dorothea geb. 26-05-82 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd. Let op: er is door de Burgerlijke Stand een foutief persoon op dit document gezet. Juiste persoon is gekoppeld.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 435 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stibbe, Sara Dorothea geb. 26-05-82 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd. Let op: er is door de Burgerlijke Stand een foutief persoon op dit document gezet. Juiste persoon is gekoppeld.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Stibbe

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Rede van de heer Toornstra aan het Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Philips, A. Plaats:&nbsp;Hoogeveen Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: vrouw en kinderen zijn doorgestuurd naar Westerbork, omstandigheden.&nbsp; Bijzonderheden: De dokter heeft de schrijver onderzocht en een röntgenfoto laten nemen voor een attest dat hij moet meenemen naar Westerbork. De dokter raad hem echter af er nu al naartoe te gaan. Hij adviseert hem terughoudend te zijn.

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Philips, A. Plaats:&nbsp;Hoogeveen Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: vrouw en kinderen zijn doorgestuurd naar Westerbork, omstandigheden.&nbsp; Bijzonderheden: De dokter heeft de schrijver onderzocht en een röntgenfoto laten nemen voor een attest dat hij moet meenemen naar Westerbork. De dokter raad hem echter af er nu al naartoe te gaan. Hij adviseert hem terughoudend te zijn.

Brief van Eduard Philips aan zijn zoon vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Kampgevangenen tijdens een vertrekkend transport Kamp Westerbork, 1942.&nbsp; Kampgevangenen met bagage op weg naar een vertrekkend trein in Hooghalen. Te zien is onder andere de doorgang bij de administratiebarakken. De kampgevangenen lopen naar de wegverbinding tussen kamp Westerbork en Hooghalen.

Kampgevangenen tijdens een vertrekkend transport Kamp Westerbork, 1942.&nbsp; Kampgevangenen met bagage op weg naar een vertrekkend trein in Hooghalen. Te zien is onder andere de doorgang bij de administratiebarakken. De kampgevangenen lopen naar de wegverbinding tussen kamp Westerbork en Hooghalen.

Zicht op de doorgang tussen de administratiebarakken in kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-09 Onderwerp: briefpost; verblijf in een barak, 80 personen in een zaal met een kachel in het midden, op turf gestookt; gezinnen hebben een eigen woning, twee tot drie kamers en een klein keukentje. Deze familiebarakken hebben centrale verwarming; kamp Westerbork is een dorp: school, ziekenhuis, polikliniek, postkantoor, een burgemeester, secretarie, politie, gevangenis, bibliotheek, brandweer, synagoge, kerkzalen voor katholiek en protestants gedoopte Joden, een kantine en concerten, ook nog een badhuis en een kapper…; er wordt gewerkt, een boerderij en tuinderij voor eigen gebruik, landarbeiders; talloze beroepen, een wasserij en een centrale keuken; Klaranlage, rioolgebouw; ketelhuis, schoorsteen stoom voor de centrale keuken en de verwarming in de barakken en het badhuis; ook de vrouwen werken gedeeltelijk; het is allemaal zo kunstmatig; vrije tijd, cursussen, onder andere een cursus over anatomie, vele artsen; 1200 bewoners; schaken en voetballen; orkest en een operette gehad; minder aangenaam, de beperkte bewegingsvrijheid en 2 maal per dag appel; moderne openluchtgevangenis; Joods leven, invloed rabbinaat.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-09 Onderwerp: briefpost; verblijf in een barak, 80 personen in een zaal met een kachel in het midden, op turf gestookt; gezinnen hebben een eigen woning, twee tot drie kamers en een klein keukentje. Deze familiebarakken hebben centrale verwarming; kamp Westerbork is een dorp: school, ziekenhuis, polikliniek, postkantoor, een burgemeester, secretarie, politie, gevangenis, bibliotheek, brandweer, synagoge, kerkzalen voor katholiek en protestants gedoopte Joden, een kantine en concerten, ook nog een badhuis en een kapper…; er wordt gewerkt, een boerderij en tuinderij voor eigen gebruik, landarbeiders; talloze beroepen, een wasserij en een centrale keuken; Klaranlage, rioolgebouw; ketelhuis, schoorsteen stoom voor de centrale keuken en de verwarming in de barakken en het badhuis; ook de vrouwen werken gedeeltelijk; het is allemaal zo kunstmatig; vrije tijd, cursussen, onder andere een cursus over anatomie, vele artsen; 1200 bewoners; schaken en voetballen; orkest en een operette gehad; minder aangenaam, de beperkte bewegingsvrijheid en 2 maal per dag appel; moderne openluchtgevangenis; Joods leven, invloed rabbinaat.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Lea Levie-Elte&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-10-11&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Van: Lea Levie-Elte&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-10-11&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van Lea Levie-Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Personen