In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kantoorbediende Bram Arbeid werd op 22 maart 1920 in Amsterdam geboren als zoon van accountant Asser Arbeid (Amsterdam, 7 maart 1883 – Auschwitz, 14 september 1942) en Jetje (Jet) Abas (Amsterdam, 14 november 1886 – Auschwitz, 14 september 1942). Het gezin woonde in 1933 op de Euterpestraat (Gerrit van der Veenstraat) 130hs, in 1941 op de Rubensstraat 41-1. Bij Bram werd er in september 1944 op zijn kaart aangetekend V O W (Vertrokken Onbekend Waarheen). Wat was er gebeurd? Bram was onder de naam Wim Scholten in onderduik gegaan en was samen met andere Joden in 1942 ondergedoken bij dominee C. C. Pijpers in Zweeloo (Drenthe). Pijpers deed veel werk in het verzet. Volgens een bron wilde Bram zich aangeven of vluchten en zou dan zowel de dominee, zijn gezin en de andere onderduikers in gevaar brengen. Een van de versies van het verhaal over Bram meldt dat hij werd vergiftigd. Volgens een krantenartikel van 3 juli 1959 meldde de dominee dat Bram overleed aan een acute niervergiftiging in januari 1943. Zijn stoffelijk overschot werd in het kolenhok van de pastorie begraven. Daar bleef hij liggen tot het gebouw werd gesloopt en zijn lichaam werd gevonden op 1 juli 1959. Nadat zijn lichaam werd gevonden was de patholoog-anatoom dr. Jan Zeldenrust bij de overblijfselen gehaald om deze te onderzoeken. De restanten werden bemonsterd. Toen het rapport kon worden gelezen, in 2015, was het toxicologisch onderzoek niet meegezonden. Wel bevond zich bij de overblijfselen een busje van het middel Phanodorm (cyclobarbital), een slaapmiddel dat in een hoge dosering dodelijk is. Later nam de dominee alle verantwoordelijkheid voor de liquidatie op zich, hoewel er veel aanwijzingen zijn dat hij niet alleen had gehandeld. Bram Arbeid werd herbegraven op de Joodse begraafplaats in Muiderberg.&nbsp; BRON: https://www.joodsamsterdam.nl/abraham-emanuel-arbeid/

Kampleven Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Sinterklaas kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Kerstfeest kamp Westerbork

Een leeg omhulsel met op de voorkant de tekst: 'Anforderungen. Für den Mobilen Einsatz Ab 14-9-1944. Plaats: Theresienstadt

Een leeg omhulsel met op de voorkant de tekst: 'Anforderungen. Für den Mobilen Einsatz Ab 14-9-1944. Plaats: Theresienstadt

Omhulsel met tekst 'Anforderungen. Für den Mobilen Einsatz'

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Schermkap voor schepradlager&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:2&nbsp; Datum: 1939-09-09

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Schermkap voor schepradlager&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:2&nbsp; Datum: 1939-09-09

Bouwtekening van de waterzuivering van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork