We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Onder de Duitse bezetting in 1943, wist Tine (als niet-Joodse) samen met haar gehuwde Joodse werkgever Jacques Wolfgang (Jaap) Hakker (1891) - hij noemde zichzelf Hakkert - , vioolbouwer en directeur van NV ENSEC, de Eerste Nederlandsche Snaren- en Catgutfabriek – Hakkert uit Rotterdam naar Mechelen (België) te ontkomen. Met behulp van valse papieren - als vormden zij het getrouwde stel “Marianne Vanderborghe / Georges Panier” - zouden zij plannen hebben gesmeed om te ontsnappen naar het neutrale Zwitserland. Reeds eerder op 14 juli 1942 waren Elizabeth Marianne (Bep) Kupferschmiedt-Hakker (1917-2005) - de oudste dochter van Jacques - en haar man Hermann Hirsch Kupferschmiedt (1908-1978), onder begeleiding van Tine (Kuyk!) naar station HS in Den Haag gebracht, vanwaar Bep en Hermann aan hun hachelijke vlucht naar Zwitserland zijn begonnen.&nbsp; In Nederland werd het dragen van de Jodenster op 9 mei 1942 verplicht gesteld; aangenomen moet dan ook worden dat men van jassen verwisseld heeft. Tine heeft daarbij zeker een belangrijke rol gespeeld. Bep en Hermann zijn pas op 9 of 10 september 1942 illegaal Zwitserland binnen gekomen en daar gearresteerd door de Zwitserse Politie.&nbsp;De vrouw van Jacques, Rachel Hakker-Zwarenstein (1887) en hun jongste gehandicapte dochter Philippine (Pien) Hakker (1919) werden op 21 september 1943 op hun onderduikadres in Driebergen verraden door de plaatselijke bevolking en gearresteerd door de S.D., overgebracht en gevangengezet in Scheveningen. Nadat zij naar Kamp Westerbork vervoerd werden, zijn beiden een maand later vergast in Auschwitz (Polen) op 22 oktober 1943.&nbsp; Tine en Jacques werden gearresteerd in Mechelen (België) op 19 mei 1944, minder dan vier maanden voor de bevrijding en ondergebracht in Kazerne Dossin . Beiden werden naar Auschwitz (Polen) gedeporteerd, waar Jacques reeds op de dag van aankomst op 22 mei 1944 op 52–jarige leeftijd ter dood werd gebracht. Tine (alias “Kristine Hakkert, Christine Wachert”, gevangenennummer 5276) bezweek op 27 februari 1945 aan hongeroedeem in het kampziekenhuis “Szpital Obozowy” in Oświęcim - slechts 33 jaar oud - &nbsp;na de bevrijding van kamp Auschwitz door het Rode Sovjetleger op 27 januari 1945. &nbsp;Bronnen: o.a. archieven gemeenten Rotterdam en Den Haag, Polski Czerwony Krzyz, The State Museum Auschwitz-Birkenau in Oświęcim, inlichtingen van J.F. van Kuik (1876), van Joh.F. van Kuik (1906), van Prof. Uri M. Kupferschmidt (1945). Geschreven door: Frans van Kuik - https://www.joodsmonument.nl/nl/page/564299/het-tragisch-lot-van-mijn-tante-de-zus-van-mijn-vader-christina-adriana-tin &nbsp;

Muntjes: betreft tientallen halve centen, die door Julie Arend (1920-1943) op de dag voor haar deportatie naar kamp Westerbork aan een neef (de vader van de schenker) in bewaring zijn gegeven. De muntjes kwamen uit haar spaarpot. Ze had het verwikkeld in een papieren zakje. De vader van de schenker bewaarde de muntjes met het oorspronkelijke zakje in een sigarendoosje.&nbsp;

Muntjes: betreft tientallen halve centen, die door Julie Arend (1920-1943) op de dag voor haar deportatie naar kamp Westerbork aan een neef (de vader van de schenker) in bewaring zijn gegeven. De muntjes kwamen uit haar spaarpot. Ze had het verwikkeld in een papieren zakje. De vader van de schenker bewaarde de muntjes met het oorspronkelijke zakje in een sigarendoosje.&nbsp;

Geld in de vorm van halve centen op het laatste moment door Julie Arend afgegeven aan een neef

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende barakken