In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Informatie uit andere archieven

Verzoek E. Boom-Jacobs, barak 12, wordt verzocht zich vandaag om 18:30 te melden bij de heer Ottenstein in barak 8.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-06

Verzoek E. Boom-Jacobs, barak 12, wordt verzocht zich vandaag om 18:30 te melden bij de heer Ottenstein in barak 8.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-06

Verzoek voor E. Boom-Jacobs zich te melden bij de heer Ottenstein in barak 8

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944-1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak, kachel en kruiwagen.

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944-1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak, kachel en kruiwagen.

Tekening, aquarel van een barak, kachel en een kruiwagen in Bergen-Belsen

Sonder-Ausweis&nbsp; Barend, Jacob, 25-3-06, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Barend, Jacob, 25-3-06, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Jacob Barend

Lijst met lengte en gewicht Van: Constance A.M. de Vries Periode 1945-1951

Lijst met lengte en gewicht Van: Constance A.M. de Vries Periode 1945-1951

Lijst met lengte en gewicht van Constance de Vries

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Van: Heijmans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84. Onderwerp: De rollade hebben we samen opgegeten. Hij is zuinig met de sigaren. Herman en Erna werken weer. Hij schrijft over verschillende personen, die weer terug in barak 84 zijn of in het ziekenhuis zoals Hans Stoppelman (1912)*, die nog slechts een been heeft. Zie ook interview Leget-lezer (Hans Stoppelman was haar verloofde).

Brief van Nathan Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Levi Joseph Spier was textielhandelaar en firmant in de firma Wed. L.M. Spier. Hij trouwde op 20 mei 1897 met Bertha Fortuin. Zij stierf op 7 februari 1903. Hij hertrouwde op 17 augustus 1910. Levi Joseph Spier is tijdens zijn onderduik overleden. Zijn tweede vrouw overleefde de oorlog. Zij overleed op 24 mei 1945 in Alkmaar. Joseph Spier was de laatste vooroorlogse voorzitter van de joodse gemeente in Zutphen. //S. Laansma, De Joodse gemeente van Zutphen (Zutphen 1977) 39, 47; M. Wolff, De nakomelingen van Wolff ben Eleazar en Moshe ben Gompertz Halevi, 1695-1995 (Arnhem, 2001) 140/ Bovenstaande afkomstig van Joodsmonument

Huisje Betreft een creatieve uiting van David Kubaschka voorstellend een huisje geplaatst op een ondergrond. Het werd door hem in kamp Westerbork vervaardigd op 17 februari 1945, zoals op de onderkant van het voorwerp te lezen is.&nbsp; De vader van de schenker (oud -marechaussee en politieagent) was in het Interneringskamp als bewaker actief. Hij moet op deze manier in contact gekomen zijn met de net bevrijdde kampgevangene David Kubaschka, die met zijn vrouw en dochter Betty in een van de huisjes woonachtig was.

Huisje Betreft een creatieve uiting van David Kubaschka voorstellend een huisje geplaatst op een ondergrond. Het werd door hem in kamp Westerbork vervaardigd op 17 februari 1945, zoals op de onderkant van het voorwerp te lezen is.&nbsp; De vader van de schenker (oud -marechaussee en politieagent) was in het Interneringskamp als bewaker actief. Hij moet op deze manier in contact gekomen zijn met de net bevrijdde kampgevangene David Kubaschka, die met zijn vrouw en dochter Betty in een van de huisjes woonachtig was.

Beschilderd huisje van hout gemaakt in kamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170.&nbsp; Het document is verder blanco.

Van: Magnus, Leon Onderwerp: status gezondheid Leon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 170.&nbsp; Het document is verder blanco.

Document Krankenstand van Leon Magnus in Theresienstadt

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van dr. H. Ottenstein. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-11 Fotografie: Werner Rudolf Breslauer Tekeningen: Leo Kok

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van dr. H. Ottenstein. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-11 Fotografie: Werner Rudolf Breslauer Tekeningen: Leo Kok

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van H. Ottenstein in kamp Westerbork

Voetballen.&nbsp; Combinatie-wedstrijd.&nbsp; Westerbork, 1943&nbsp; Staande vlnr: de Wijze; Blume; Heilbronn; Stern; Meents; Gottschalk (met bril); Smarac; Blumenzweig; Plantinga (tweede van rechts, gezien vanuit Feldmann); Tailleur; Feldmann (scheidsrechter);&nbsp; Midden: Magnus; Koopman; de Hondt; Springer; Kesnig;&nbsp; Zittend: Bobbe; Beetz; Neis; Goldstein; Silberberg; Stern; v. Coevorden.

Voetballen.&nbsp; Combinatie-wedstrijd.&nbsp; Westerbork, 1943&nbsp; Staande vlnr: de Wijze; Blume; Heilbronn; Stern; Meents; Gottschalk (met bril); Smarac; Blumenzweig; Plantinga (tweede van rechts, gezien vanuit Feldmann); Tailleur; Feldmann (scheidsrechter);&nbsp; Midden: Magnus; Koopman; de Hondt; Springer; Kesnig;&nbsp; Zittend: Bobbe; Beetz; Neis; Goldstein; Silberberg; Stern; v. Coevorden.

Twee voetbalelftallen

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 2 kronen Nummer: A018

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 2 kronen Nummer: A018

Kampgeld Theresienstadt 2 kronen

Organisatie van de Endlösung

Organisatie van de Jodenvervolging

RSHA

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Brief van Heinrich Gassmann aan de commandant van kamp Westerbork

Synagoge van het centraal Vluchtelingenkamp (barak 9, 496 zitplaatsen). Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later werd in deze barak ook de theateruitvoeringen en de registratie van binnenkomende- en soms vertrekkende transporten gedaan. Ook vonden hier later diensten plaats van gedoopte Joden.

Synagoge van het centraal Vluchtelingenkamp (barak 9, 496 zitplaatsen). Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later werd in deze barak ook de theateruitvoeringen en de registratie van binnenkomende- en soms vertrekkende transporten gedaan. Ook vonden hier later diensten plaats van gedoopte Joden.

Bouwtekening van de synagoge