In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12 Inhoud: Bestrijding van vliegen en muggen. Blz.: 2

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12 Inhoud: Bestrijding van vliegen en muggen. Blz.: 2

Lagersonderbefehl

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; sinterklaas M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; sinterklaas M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Brief van Isaac Barend aan zijn zoon Leonard vanuit kamp Vught

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-08-10 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 29. Onderwerp: De brief wordt door een vriendin van Fia geschreven. Fia is weer beter en zal de volgende week weer naar haar barak terug kunnen. Ze bedankt voor de pakketjes en ze heeft behoefte aan closetpapier en maandverband. Ze heeft geen geld meer.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-08-10 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 29. Onderwerp: De brief wordt door een vriendin van Fia geschreven. Fia is weer beter en zal de volgende week weer naar haar barak terug kunnen. Ze bedankt voor de pakketjes en ze heeft behoefte aan closetpapier en maandverband. Ze heeft geen geld meer.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Enveloppe Geadresseerde: de heer A.B. de Vries, Haarlem (oude huisadres, Lindenstraat 22) Indien mogelijk bij vertrek even opbellen.

Enveloppe Geadresseerde: de heer A.B. de Vries, Haarlem (oude huisadres, Lindenstraat 22) Indien mogelijk bij vertrek even opbellen.

Enveloppe

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen op weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond barak 44.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen op weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond barak 44.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: commandant bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-05-02 Onderwerp: onvoldoende geschoold personeel onder de Binnenlandse Strijdkrachten voor de exercities van NSB'ers. Mishandeling van NSB'ers door leden van de Camp Police.

Van: commandant bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-05-02 Onderwerp: onvoldoende geschoold personeel onder de Binnenlandse Strijdkrachten voor de exercities van NSB'ers. Mishandeling van NSB'ers door leden van de Camp Police.

Rapport van de commandant van de bewakingsdienst

Opsomming van Leon Magnus van wat men onder andere in kamp Westerbork aan brood en boter krijgt en op welke dagen. Hij schreef dit op voor zijn geestelijke gehandicapte broer Simon, die het vervolgens overschreef, zodat Simon op deze manier beter kon begrijpen wat hem overkwam. Een totale weerslag van allerlei aspecten van het dagelijkse leven in kamp Westerbork is terug te vinden in het dagboek van Leon en Simon Magnus. Het was huiswerk van Leon aan zijn oudere broer Simon. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Opsomming van Leon Magnus van wat men onder andere in kamp Westerbork aan brood en boter krijgt en op welke dagen. Hij schreef dit op voor zijn geestelijke gehandicapte broer Simon, die het vervolgens overschreef, zodat Simon op deze manier beter kon begrijpen wat hem overkwam. Een totale weerslag van allerlei aspecten van het dagelijkse leven in kamp Westerbork is terug te vinden in het dagboek van Leon en Simon Magnus. Het was huiswerk van Leon aan zijn oudere broer Simon. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Verslag over voedselvoorziening in kamp Westerbork geschreven door Leon Magnus

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Personen