We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 03-08-1943 Nr.454 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ketellapper, Eva geb. 13-12-76 overleden te Westerbork op 30-07-1943 op:&nbsp; 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 03-08-1943 Nr.454 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ketellapper, Eva geb. 13-12-76 overleden te Westerbork op 30-07-1943 op:&nbsp; 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eva Ketellapper

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: Departement van Binnenlandse Zaken, secretaris-generaal Aan: Boas, Esther Ruth Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-10-14 Onderwerp: de Beauftragte des Reichskommisars heeft beslist dat Esther tot de groep Barneveld behoort.

Van: Departement van Binnenlandse Zaken, secretaris-generaal Aan: Boas, Esther Ruth Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-10-14 Onderwerp: de Beauftragte des Reichskommisars heeft beslist dat Esther tot de groep Barneveld behoort.

Brief, Enveloppe van het Departement van Binnenlandse Zaken aan Esther Ruth Boas

Registratiekaart Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-05

Registratiekaart Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-05

Registratiekaart van Ida Moroz in Theresienstadt

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen in barak 6&nbsp; Afkomstig uit barak 6.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen in barak 6&nbsp; Afkomstig uit barak 6.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.

Kaart met indeling electriciteitsgroepen in barak 6

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties en de allesoverheersende angst voor het transport. Blz.: 2

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties en de allesoverheersende angst voor het transport. Blz.: 2

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

Ausweis van Simon Magnus

Displaced Persons Index Card (Identificatiekaartje) Van: Polak, Henriëtte Beatrice Verstrekt door de geallieerde autoriteiten (Allied Expeditionary Forces) in verband met repatriëring naar Nederland.

Displaced Persons Index Card (Identificatiekaartje) Van: Polak, Henriëtte Beatrice Verstrekt door de geallieerde autoriteiten (Allied Expeditionary Forces) in verband met repatriëring naar Nederland.

Bewijs van identiteit van Henriëtte Beatrice Polak

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Algemene bepalingen. OD Strafbarakken. Bewoners van kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944-05-25. Onderwerp: algemene bepalingen van 18 punten. Getekend door de dienstleider A. Pisk en blokleider S. Sluyter. Zie ook inv.nr. 108.

Algemene bepalingen. OD Strafbarakken. Bewoners van kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944-05-25. Onderwerp: algemene bepalingen van 18 punten. Getekend door de dienstleider A. Pisk en blokleider S. Sluyter. Zie ook inv.nr. 108.

Algemene bepalingen voor de bewoners van kamp Westerbork

Onderwerp: inhoud Westerborkfilm, opzet, scenario en hoofdrolspelers (cabaret Bunter Abend).&nbsp; Datum: 1944-03 tot met 1944-05

Onderwerp: inhoud Westerborkfilm, opzet, scenario en hoofdrolspelers (cabaret Bunter Abend).&nbsp; Datum: 1944-03 tot met 1944-05

Document met de beschrijving van de inhoud van de Westerborkfilm en hoofdrolspelers

Breslauer, Werner Rudolf Een vrouw aan het aardappelrooien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.

Breslauer, Werner Rudolf Een vrouw aan het aardappelrooien.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.

Aardappelrooien op het land bij kamp Westerbork

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking over verhuizingen in het kamp

Oproep Oproep van den Höheren S.S. und Polizeiführer. Aan de bevolking van Amsterdam, verbod om te staken. Als gevolg van de gebeurtenissen op 25 en 26 februari 1941 (Februaristaking)

Oproep Oproep van den Höheren S.S. und Polizeiführer. Aan de bevolking van Amsterdam, verbod om te staken. Als gevolg van de gebeurtenissen op 25 en 26 februari 1941 (Februaristaking)

Oproep tot verbod te staken door den Höheren S.S. und Polizeiführer

Verklaring Datum: 1942-09-15 Ondergetekenden, predikant en ouderling, verklaren dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan van haar geloof, is gedoopt en als lid is ingeschreven bij de Gereformeerde Kerk (hersteld verband) te Amsterdam-Zuid.

Verklaring Datum: 1942-09-15 Ondergetekenden, predikant en ouderling, verklaren dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan van haar geloof, is gedoopt en als lid is ingeschreven bij de Gereformeerde Kerk (hersteld verband) te Amsterdam-Zuid.

Verklaring dat Estella de Jong-Cohen belijdenis heeft gedaan en lid is van de Gereformeerde Kerk

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje echtgenote van Kruimink

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje echtgenote van Kruimink

Distributiestamkaart van Saartje van Dam

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-27 Onderwerp: de schrijfster wil graag op visite komen bij Estella in Amsterdam.

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-27 Onderwerp: de schrijfster wil graag op visite komen bij Estella in Amsterdam.

Briefkaart van mevrouw Buiten aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Smit-Verkruisen, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Smit-Verkruisen, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-04 Onderwerp: drukte in het kamp, barak 66; op transport gaan, komende dinsdag. De tekst op de kaart wordt aangevuld met de opmerking: 'Ik ben op transport'.&nbsp;

Briefkaart van Florence Gezang-Goudeket aan A. Smit-Verkruisen vanuit kamp Westerbork en de trein

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 340 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Lehmann, Helene Sara geb. 30-05-60 overleden te Westerbork op&nbsp; 03-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 340 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Lehmann, Helene Sara geb. 30-05-60 overleden te Westerbork op&nbsp; 03-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Helene Sara Lehmann

Van: Boas-Snuijff, J. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: de secretaris-generaal van het departement Binnenlandse zaken heeft mevrouw Boas-Snuijff medegedeeld dat zij door de Beauftragte für die Stadt Amsterdam is voorgedragen voor plaatsing te Barneveld. Mr. Hirsch zal ook voor Salomon en Seraphina zijn best doen.

Van: Boas-Snuijff, J. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-22 Onderwerp: de secretaris-generaal van het departement Binnenlandse zaken heeft mevrouw Boas-Snuijff medegedeeld dat zij door de Beauftragte für die Stadt Amsterdam is voorgedragen voor plaatsing te Barneveld. Mr. Hirsch zal ook voor Salomon en Seraphina zijn best doen.

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins vanuit Amsterdam over plaatsing op de Barneveld-lijst

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie, Corrie, Jo en kinderen Datum: 1943-01-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verschillende brieven ontvangen. 'Aan alles went men op den duur, ook aan dit miserabele leven'. Louis is weer aan het werk. Mogelijk moet hij voor zijn keel naar het ziekenhuis in Groningen. Het hoofd van het ziekenhuis moet daarover beslissen. Nu heeft Louis weer een ontstoken oog. Het is uitgesloten dat je in het kamp gezond blijft. De kinderen bevinden zich nog in het ziekenhuis. Selly wil niet eten. Ze is zo mager als brandhout. Je zal haar niet meer herkennen. Ze is in zes weken een heel ander kind geworden. Ze is Louis en mij helemaal vergeten’, versuft en slap ziet ze eruit.' De schrijfster is weer zo goed als beter. Ze schrijft over het dagelijkse eten. Ze behoren tot de gelukkige mensen die nog iets toegestuurd krijgen. Ze hebben zelf behoefte aan lucifers, batterijen, pantalons, vouwstoeltjes, speelgoed voor de kinderen (prentenboeken en kleurboeken), een thee- en koffiepot, een tafelkleed. Als je langer blijft, heb je van alles nodig, wat je thuis ook had… Ze hebben kans dat ze een huisje voor zichzelf krijgen (een kamertje met enige bedden en centrale verwarming). Moeders met kleine kinderen zouden hiervoor in aanmerking komen. Het is in elk geval beter dan een grote barak. Louis moet dan wel op een grote barak blijven, want mannen en vrouwen mogen niet samen slapen. Om tien uur 's avonds moeten de mannen de vrouwenzaal verlaten… Er komt hier dagelijks Arisch bezoek (na aanvraag). In de meeste gevallen wordt het ingewilligd. Zojuist ontving Louis op zijn barak 85 een brief. Doordat er geen baraknummer opstond is de brief lang onderweg geweest. Bij het verkrijgen van een kamertje heeft de schrijfster een kookplaat nodig.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie, Corrie, Jo en kinderen Datum: 1943-01-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verschillende brieven ontvangen. 'Aan alles went men op den duur, ook aan dit miserabele leven'. Louis is weer aan het werk. Mogelijk moet hij voor zijn keel naar het ziekenhuis in Groningen. Het hoofd van het ziekenhuis moet daarover beslissen. Nu heeft Louis weer een ontstoken oog. Het is uitgesloten dat je in het kamp gezond blijft. De kinderen bevinden zich nog in het ziekenhuis. Selly wil niet eten. Ze is zo mager als brandhout. Je zal haar niet meer herkennen. Ze is in zes weken een heel ander kind geworden. Ze is Louis en mij helemaal vergeten’, versuft en slap ziet ze eruit.' De schrijfster is weer zo goed als beter. Ze schrijft over het dagelijkse eten. Ze behoren tot de gelukkige mensen die nog iets toegestuurd krijgen. Ze hebben zelf behoefte aan lucifers, batterijen, pantalons, vouwstoeltjes, speelgoed voor de kinderen (prentenboeken en kleurboeken), een thee- en koffiepot, een tafelkleed. Als je langer blijft, heb je van alles nodig, wat je thuis ook had… Ze hebben kans dat ze een huisje voor zichzelf krijgen (een kamertje met enige bedden en centrale verwarming). Moeders met kleine kinderen zouden hiervoor in aanmerking komen. Het is in elk geval beter dan een grote barak. Louis moet dan wel op een grote barak blijven, want mannen en vrouwen mogen niet samen slapen. Om tien uur 's avonds moeten de mannen de vrouwenzaal verlaten… Er komt hier dagelijks Arisch bezoek (na aanvraag). In de meeste gevallen wordt het ingewilligd. Zojuist ontving Louis op zijn barak 85 een brief. Doordat er geen baraknummer opstond is de brief lang onderweg geweest. Bij het verkrijgen van een kamertje heeft de schrijfster een kookplaat nodig.

Brief van Rosette Stranders-de Hartog aan de familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. en Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: Mirjam werkt veel en heeft daardoor weinig vrije tijd. Dat is goed want zo komt ze niet tot denken.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. en Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: Mirjam werkt veel en heeft daardoor weinig vrije tijd. Dat is goed want zo komt ze niet tot denken.&nbsp;

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan E. Meijer en H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1953-07-13

Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1953-07-13

Plattegrond van de Indeling relaiskast regeling drinkwatervoorziening van het ketelhuis

Lagerbefehl No. 57&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: groepen verandering; afscheiden van een gedeelte van het industrie terrein.

Lagerbefehl No. 57&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: groepen verandering; afscheiden van een gedeelte van het industrie terrein.