In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Calendarium kamp Westerbork

1937

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-06-1943 Nr. 377 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sarphatie, Juda geb. 19-10-83 overleden te Westerbork op 21-06-1943 op 22-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-06-1943 Nr. 377 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sarphatie, Juda geb. 19-10-83 overleden te Westerbork op 21-06-1943 op 22-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Juda Sarphatie

Wachttoren met bewaker en afrastering Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Op andere zijde tekening T 02-02 Vermoedelijk gaat het om de wachttoren schuin achter barak 85.

Wachttoren met bewaker en afrastering Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Op andere zijde tekening T 02-02 Vermoedelijk gaat het om de wachttoren schuin achter barak 85.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in kamp Westerbork

Wachttoren met bewaker en afrastering&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Vermoedelijk gaat het om de wachttoren schuin achter barak 85.

Wachttoren met bewaker en afrastering&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Vermoedelijk gaat het om de wachttoren schuin achter barak 85.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Brief van Heinrich Gassmann aan de commandant van kamp Westerbork

Van: Boas, Salomon Aan: Wil Plaats: Barneveld Datum: 1943-09-25 Onderwerp: Salomon is nu een week in Barneveld. Het weerzien met Esthertje was overweldigend. Ze is goed verzorgd en heeft aller harten veroverd. Verder schrijft Salomon getuige te zijn geweest van de geboorte van een baby.

Van: Boas, Salomon Aan: Wil Plaats: Barneveld Datum: 1943-09-25 Onderwerp: Salomon is nu een week in Barneveld. Het weerzien met Esthertje was overweldigend. Ze is goed verzorgd en heeft aller harten veroverd. Verder schrijft Salomon getuige te zijn geweest van de geboorte van een baby.

Brief van Salomon Boas aan Wil vanuit Barneveld

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-01-27 Onderwerp: Ab is even bij Stelleke en Sal Metzelaar geweest; er ligt veel sneeuw; hij moest naar Hilversum met de trein, veel vertraging door de vorst; hij moest naar Hilversum, omdat alle Joden daar wegmoeten gaan naar kamp Westerbork; ze zijn bezig met allerlei evacuaties, eerst Zaandam, toen 11 gezinnen uit Arnhem en nu Hilversum; in Amsterdam is de bezetter heel erg bezig met gedwongen werkverruiming voor Joden; dat geld voor elke loslopende Jood die geen vaste aanstelling heeft of voor Joden die hun zaak zijn kwijtgeraakt door een Verwalter en niet langer dan twee maand werk heeft. Ze gaan allemaal naar kampen in Drenthe; Sallie (Metzelaar) heeft ook een oproep gekregen; in Amsterdam is een tekort aan aardappelen en groenten en veel mensen zitten in de kou; Ab is op het kantoor (Joodse Raad) bevordert tot adjunct-chef van de Afdeling Inwendige Dienst; ….heeft je broer de Elfstedentocht uitgereden?…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-01-27 Onderwerp: Ab is even bij Stelleke en Sal Metzelaar geweest; er ligt veel sneeuw; hij moest naar Hilversum met de trein, veel vertraging door de vorst; hij moest naar Hilversum, omdat alle Joden daar wegmoeten gaan naar kamp Westerbork; ze zijn bezig met allerlei evacuaties, eerst Zaandam, toen 11 gezinnen uit Arnhem en nu Hilversum; in Amsterdam is de bezetter heel erg bezig met gedwongen werkverruiming voor Joden; dat geld voor elke loslopende Jood die geen vaste aanstelling heeft of voor Joden die hun zaak zijn kwijtgeraakt door een Verwalter en niet langer dan twee maand werk heeft. Ze gaan allemaal naar kampen in Drenthe; Sallie (Metzelaar) heeft ook een oproep gekregen; in Amsterdam is een tekort aan aardappelen en groenten en veel mensen zitten in de kou; Ab is op het kantoor (Joodse Raad) bevordert tot adjunct-chef van de Afdeling Inwendige Dienst; ….heeft je broer de Elfstedentocht uitgereden?…

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Lagerbefehl No. 20&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over voor Victor Herskovics; Het in het bezit hebben en ontvangen van geld; Lichtsterkte van zaklantaarns

Lagerbefehl No. 20&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over voor Victor Herskovics; Het in het bezit hebben en ontvangen van geld; Lichtsterkte van zaklantaarns

Lagerbefehl No. 20

Personen