In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs Afgegeven door: Joodse Raad voor Amsterdam, afdeling 'Hulp aan Vertrekkenden' Onderwerp: goed voor een levensmiddelenpakket inhoudende drie dagen proviand, m.b.t. de oproep voor de 'Arbeitseinsatz' in Duitsland. Het pakket wordt tegen inlevering van deze bon in kamp Westerbork pas op de dag van vertrek afgegeven.&nbsp;

Bewijs Afgegeven door: Joodse Raad voor Amsterdam, afdeling 'Hulp aan Vertrekkenden' Onderwerp: goed voor een levensmiddelenpakket inhoudende drie dagen proviand, m.b.t. de oproep voor de 'Arbeitseinsatz' in Duitsland. Het pakket wordt tegen inlevering van deze bon in kamp Westerbork pas op de dag van vertrek afgegeven.&nbsp;

Bewijs voor het verkrijgen van een pakket van de Joodse Raad bij vertrek uit kamp Westerbork

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1942-07-06 Onderwerp: Lozing afvalwater, sloot slechts te dele gegraven, waardoor het waterafvoer een verkeerde kant op gaat.

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1942-07-06 Onderwerp: Lozing afvalwater, sloot slechts te dele gegraven, waardoor het waterafvoer een verkeerde kant op gaat.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Plattegrond met gevels en riolering barak 9 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-09-30 Opmerking: toneel, orkestbak, zaal, jeugdzaal. Er is ook een filmcabine voor het draaien van films.

Plattegrond met gevels en riolering barak 9 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-09-30 Opmerking: toneel, orkestbak, zaal, jeugdzaal. Er is ook een filmcabine voor het draaien van films.

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 9 in het woonoord Schattenberg

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Tekening, potlood van barakken prikkeldraad en een latrine getekend door Otto Birman

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van de kantine.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van de kantine.

Mededeling over openingstijden van de kantine

Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02 Onderwerp: kampgeld, briefje van 1o cent, serienummer AA 3424.

Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02 Onderwerp: kampgeld, briefje van 1o cent, serienummer AA 3424.

Geld (papier) van 10 cent uit kamp Westerbork

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: bedankje voor alle cadeautjes en dingen die zijn gestuurd;

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: bedankje voor alle cadeautjes en dingen die zijn gestuurd;

Brief van Leo Meijer aan Walter en anderen vanuit kamp Westerbork

Van: L.A.A. Cohen (kamppolitie) Over: Cohen-Franken, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: over het niet in het bezit zijn en het verlies van een persoonsbewijs; getuigen verklaringen van twee medegevangenen die Elisabeth van vroeger kenden….

Van: L.A.A. Cohen (kamppolitie) Over: Cohen-Franken, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: over het niet in het bezit zijn en het verlies van een persoonsbewijs; getuigen verklaringen van twee medegevangenen die Elisabeth van vroeger kenden….

Proces-verbaal over het niet in het bezit zijn van een persoonsbewijs opgemaakt in kamp Westerbork

Bouw Centrale Keuken.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

Bouw Centrale Keuken.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

van de bouw van de Centrale Keuken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van terugstelling van transport Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10

Bewijs van terugstelling van transport Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-10

Bewijs van terugstelling van transport van Hermine Snoek

Kantinekaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1774

Kantinekaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1774

Kantinekaart van Nora Gerzon-Falk in kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-08 Onderwerp: een kaart van Hanneke gelezen. Ze vraagt om veiligheidsspelden en haar doopsbewijzen; in de volgende briefkaart moet Hanneke schrijven of ze de pakketjes ook ontvangt; in bijna ieder pak zit boter; kistje met fruit onderweg…; briefkaarten sturen naar Wera de Wolf in den Haag; moeder zal iets van vis sturen voor op het brood; opletten dat het niet bederft; brief is mogelijk langer onderweg, onzekerheid over Hanneke's baraknummer nu het doopbewijs er is…; briefkaarten schrijven

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-08 Onderwerp: een kaart van Hanneke gelezen. Ze vraagt om veiligheidsspelden en haar doopsbewijzen; in de volgende briefkaart moet Hanneke schrijven of ze de pakketjes ook ontvangt; in bijna ieder pak zit boter; kistje met fruit onderweg…; briefkaarten sturen naar Wera de Wolf in den Haag; moeder zal iets van vis sturen voor op het brood; opletten dat het niet bederft; brief is mogelijk langer onderweg, onzekerheid over Hanneke's baraknummer nu het doopbewijs er is…; briefkaarten schrijven

Brief van tante (moeder) aan Hanneke

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Voorleggen van Palestina-Certificaten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Voorleggen van Palestina-Certificaten.

Mededeling over het voorleggen Palestina-Certificaten