In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: plattegrond kamp Westerbork, situatie op 1 januari 1950&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1950-01-01

Betreft: plattegrond kamp Westerbork, situatie op 1 januari 1950&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1950-01-01

Plattegrond van kamp Westerbork in 1950

Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; 'Herr Liederkolben' Zie T02-063

Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; 'Herr Liederkolben' Zie T02-063

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12&nbsp; Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. Aangegeven de barakken die hun functie zullen blijven behouden, barakken die zijn verwijderd of verwijderd zullen worden of in het woonoord een andere bestemming zullen krijgen.

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12&nbsp; Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. Aangegeven de barakken die hun functie zullen blijven behouden, barakken die zijn verwijderd of verwijderd zullen worden of in het woonoord een andere bestemming zullen krijgen.

Plattegrond van het woonoord Schattenberg in 1965

Proces tegen Gemmeker, Albert, Konrad Plaats: Amsterdam Datum: 1960-02-27 Onderwerp: verzameling van citaten uit &nbsp;verschillende bronnen tijdens het proces tegen A.K. Gemmeker (1948-1949). Gentleman-Boef is een typering van Gemmeker door L.A.A. Cohen, oud-kampgevangene en later commissaris van de politie.

Proces tegen Gemmeker, Albert, Konrad Plaats: Amsterdam Datum: 1960-02-27 Onderwerp: verzameling van citaten uit &nbsp;verschillende bronnen tijdens het proces tegen A.K. Gemmeker (1948-1949). Gentleman-Boef is een typering van Gemmeker door L.A.A. Cohen, oud-kampgevangene en later commissaris van de politie.

Verslag (citaten) proces A.K. Gemmeker in 1948 en 1949

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Aan: Kortoef, J. Datum: 1942-12-31 Plaats: Amsterdam Onderwerp: toewijzing extra voedsel voor de periode van 25-2-1943 tot en met 25-3-1943.

Aan: Kortoef, J. Datum: 1942-12-31 Plaats: Amsterdam Onderwerp: toewijzing extra voedsel voor de periode van 25-2-1943 tot en met 25-3-1943.

Bewijs voor toewijzing extra voedsel voor J. Kortoef

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Verzoek om onderhoud over allerlei kampzaken van touwpluizen, uitbreiden parkeer mogelijkheden bij slagboom 1, ontruiming barak 8 tot uitbreiding van de busdiensten naar Emmen.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Verzoek om onderhoud over allerlei kampzaken van touwpluizen, uitbreiden parkeer mogelijkheden bij slagboom 1, ontruiming barak 8 tot uitbreiding van de busdiensten naar Emmen.

Verzoek van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets voor een onderhoud over kampzaken

Ausweiskarte Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-04 (binnenkomst)

Ausweiskarte Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-04 (binnenkomst)

Ausweiskarte van Henri Vles

Van: Praag, van, Alice Aan: Jannie Plaats: Den Haag Datum: 1945-12-15 Onderwerp: omstandigheden

Van: Praag, van, Alice Aan: Jannie Plaats: Den Haag Datum: 1945-12-15 Onderwerp: omstandigheden

Brief van Alice van Praag aan Jannie

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-08 Onderwerp: brief ontvangen van 8 augustus, deze is 22 dagen onderweg geweest; machtiging ontvangen; familiekiekjes van haar dochter bewaard Mathilda in haar tas; Mathilda heeft veen paar dagen gelogeerd bij een bekende; over familie…; of haar dochter oom Ben, vaders broer al geschreven heeft over het overlijden van vader (deze broer zit ook in onbezet Frankrijk)…

Van: van Koppelen-Bannet, M. Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-08 Onderwerp: brief ontvangen van 8 augustus, deze is 22 dagen onderweg geweest; machtiging ontvangen; familiekiekjes van haar dochter bewaard Mathilda in haar tas; Mathilda heeft veen paar dagen gelogeerd bij een bekende; over familie…; of haar dochter oom Ben, vaders broer al geschreven heeft over het overlijden van vader (deze broer zit ook in onbezet Frankrijk)…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin van haar dochter vanuit Rotterdam

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis aan H. H. Slager

Omstanders kamp Westerbork

Bezoeken kamp Westerbork

Particulier bezoek kamp Westerbork

Zakelijke bezoek kamp Westerbork

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Bewijs om zich buiten het kamp te begeven ivm werkzaamheden&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met handtekening Frau Hassel

Bewijs van: Meents, Levie&nbsp; Bewijs om zich buiten het kamp te begeven ivm werkzaamheden&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met handtekening Frau Hassel

van Levie Meents om zich buiten het kamp te mogen begeven

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Geesbrug

Joods werkkamp Kloosterhaar

Joods werkkamp Havelte

Joods werkkamp Ybenheer

Joods werkkamp Vledder

Joods werkkamp Twilhaar

Joods werkkamp Beugelen

Joods werkkamp Balderhaar

Joods werkkamp Arriën

Joods werkkamp 't Schut

Joods werkkamp Bruinhorst

Joods werkkamp de Bruine Enk

Joods werkkamp de Beetse

Joods werkkamp Conrad

Joods werkkamp de Wittebrink

Joods werkkamp de Wite Peal

Joods werkkamp de Vecht

Joods werkkamp de Vanenburg

Joods werkkamp de Landweer

Joods werkkamp de Fledders

Joods werkkamp Echten

Joods werkkamp Diever B

Joods werkkamp Diever A

Joods werkkamp de Zomp

Joods werkkamp Kremboong

Joods werkkamp It Petgat

Joods werkkamp het Wijde Gat

Joods werkkamp het Overbroek

Joods werkkamp Gijsselte

Joods werkkamp Orvelte

Joods werkkamp Oranjekanaal

Joods werkkamp Molengoot

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Kok, Leo.&nbsp; Portrettekening van Cahen, B.J.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-012.&nbsp; Portret van Cahen getekend op gelinieerd schrijfpapier.&nbsp; Achterop staat tekst: ‘Voor Mariette van Bob als een klein bewijs van dank voor het vele wat je voor mij doet. Bob’.

Kok, Leo.&nbsp; Portrettekening van Cahen, B.J.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-012.&nbsp; Portret van Cahen getekend op gelinieerd schrijfpapier.&nbsp; Achterop staat tekst: ‘Voor Mariette van Bob als een klein bewijs van dank voor het vele wat je voor mij doet. Bob’.

Portret van B. (Bob) J. Cahen getekend door Leo Kok

Personen