In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak 37.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-05-19 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak 37.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-05-19 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Bouwtekening met riolering en gevels van barak 37 in het woonoord Schattenberg

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Zie ook inv.nr. 149.

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Zie ook inv.nr. 149.

Een reuze baan

Bekendmaking Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groene kaart

Bekendmaking Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groene kaart

Bekendmaking over een groene kaart van iedere persoon uit een barak

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Voor mijn baas ter herinnering aan Westerbork. Zie ook inv.nr. 148.

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Voor mijn baas ter herinnering aan Westerbork. Zie ook inv.nr. 148.

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transporten naar Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Coseltransporten

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 5&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-23 Opmerking: woonfunctie, voormalige ziekenbarak

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 5&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-23 Opmerking: woonfunctie, voormalige ziekenbarak

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 5 in het woonoord Schattenberg

Betreft: Kamp Schattenberg nieuwe opzet&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-27&nbsp; Opmerkingen: in kleur Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg nieuwe opzet&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-27&nbsp; Opmerkingen: in kleur Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 82

Pauzeren. Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Vrouwen aan het pauzeren tijdens het werk in de ‘Mica-industrie’ (Glimmer)

Pauzeren. Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Vrouwen aan het pauzeren tijdens het werk in de ‘Mica-industrie’ (Glimmer)

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Personen