In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Armband Wiite armband met (in rode letters) opschrift "Krankenhaus Pfleger 98" Westerbork, kamp Betreft de nalatenaschap van de vader van de schenkster, Heinz Wohl (1914). Heinz kwam in 1938 als vluchteling uit Wenen. Via allerlei adressen kwam de katholiek gedoopte vluchteling in februari 1942 in kamp Westerbork terecht. Hij werkte onder andere als verpleger in het ziekenhuis. In augustus 1943 werd Heinz uit het kamp ontslagen. Hij kreeg zelfs een aanbevelingsbrief mee, door kampcommandant Gemmeker ondertekend.&nbsp; &nbsp;

Armband Wiite armband met (in rode letters) opschrift "Krankenhaus Pfleger 98" Westerbork, kamp Betreft de nalatenaschap van de vader van de schenkster, Heinz Wohl (1914). Heinz kwam in 1938 als vluchteling uit Wenen. Via allerlei adressen kwam de katholiek gedoopte vluchteling in februari 1942 in kamp Westerbork terecht. Hij werkte onder andere als verpleger in het ziekenhuis. In augustus 1943 werd Heinz uit het kamp ontslagen. Hij kreeg zelfs een aanbevelingsbrief mee, door kampcommandant Gemmeker ondertekend.&nbsp; &nbsp;

Een armband van een verpleger in het kampziekenhuis gedragen door Heinz Wohl

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Stoffen armband Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Onderwerp: EHBU Pflegerin gebruikt door Suze de Vries Robles.

Armband EHBU-verpleegster gedragen door Suze de Vries Robles in kamp Westerbork

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Doktersvisite in de kinderzaal van het kampziekenhuis

Houten barak in de sneeuw. Schattenberg, jaartal onbekend.

Houten barak in de sneeuw. Schattenberg, jaartal onbekend.

Foto

Bespreking van artsen aan een kinderbedje.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 4 Datum: 1944&nbsp; Artsen w.o. Dr. L. Frankenthal (27-11-1885) (uiterst links) en Elsa Jessurum d'Oliveijra (uiterst rechts) in bespreking aan een kinderbedje op de kinderafdeling ziekenhuis.

Bespreking van artsen aan een kinderbedje.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 4 Datum: 1944&nbsp; Artsen w.o. Dr. L. Frankenthal (27-11-1885) (uiterst links) en Elsa Jessurum d'Oliveijra (uiterst rechts) in bespreking aan een kinderbedje op de kinderafdeling ziekenhuis.

Armband Wiite armband met (in rode letters) opschrift "Krankenhaus Pfleger 98" Westerbork, kamp Betreft de nalatenaschap van de vader van de schenkster, Heinz Wohl (1914). Heinz kwam in 1938 als vluchteling uit Wenen. Via allerlei adressen kwam de katholiek gedoopte vluchteling in februari 1942 in kamp Westerbork terecht. Hij werkte onder andere als verpleger in het ziekenhuis. In augustus 1943 werd Heinz uit het kamp ontslagen. Hij kreeg zelfs een aanbevelingsbrief mee, door kampcommandant Gemmeker ondertekend.&nbsp; &nbsp;

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-02-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Mededeling over barakleiders en hun werkzaamheden bij vertrekkende transporten.

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling over groetplicht, rookverbod en kaartspeelverbod

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van Lagerkarten door de barakleiders van de kleine barakken.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van Lagerkarten door de barakleiders van de kleine barakken.

Mededeling over inleveren van Lagerkarten door de barakleiders van de kleine barakken

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: kampbewoners met ontbloot bovenlichaam.

Mededeling over kampbewoners met ontbloot bovenlichaam

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling over inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: uitgave van scheermesjes.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: uitgave van scheermesjes.

Mededeling over uitgave van scheermesjes

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling over de verplichting tot baden

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling over het verlengen van de levensduur van scheermesjes

In de trein op de terugweg.&nbsp; Getekend door Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: onbekend Datum: 1945.&nbsp; Eén van de Unbekannte Kinder in de trein op de terugweg naar Nederland.

In de trein op de terugweg.&nbsp; Getekend door Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: onbekend Datum: 1945.&nbsp; Eén van de Unbekannte Kinder in de trein op de terugweg naar Nederland.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten onderweg terug naar Nederland

Personen