In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-02 Onderwerp: denk terug aan de 1 mei viering; bezoek aan Amsterdam in mei gaat niet door; misschien is het mogelijk dat Stella een bezoek brengt; over een gesprek met een marechaussee; in het kamp wordt aan de nieuwe barakken gebouwd. ‘Na een paar weken zal wel het nieuwe treurspel beginnen’; Van zijn ouders nog steeds niets gehoord.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-02 Onderwerp: denk terug aan de 1 mei viering; bezoek aan Amsterdam in mei gaat niet door; misschien is het mogelijk dat Stella een bezoek brengt; over een gesprek met een marechaussee; in het kamp wordt aan de nieuwe barakken gebouwd. ‘Na een paar weken zal wel het nieuwe treurspel beginnen’; Van zijn ouders nog steeds niets gehoord.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-11-24&nbsp; Onderwerp: verandering van beheer van het Kamp Westerbork.

Van: Secr. Generaal Dep. Justitie&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Landbouw en Visserij&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-11-24&nbsp; Onderwerp: verandering van beheer van het Kamp Westerbork.

Brief van het Departement van Justitie aan het Departement Landbouw en Visserij

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inentingen van mensen tussen 1-45 jaar.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inentingen van mensen tussen 1-45 jaar.

Mededeling over inenting van kampgevangenen tussen 1-45 jaar

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

Muzikanten.&nbsp; Muzikanten op de appelplaats.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Op de appèlplaats loopt een groep muzikanten&nbsp;van de Joodse Ordedienst. Achter deze muzikanten loopt de rest van de Joodse Ordedienst.&nbsp; Op de achtergrond de OD-barak.

De Joodse ordedienst marcheert op de appelplaats voor barak 22

Van: Bargeboer, B. Aan: Drees, W., Jr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Bargeboer, B. Aan: Drees, W., Jr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van B. Bargeboer aan W. Drees jr. vanuit kamp Westerbork

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Verzoek van Terpstra en Nanninga over de verwerking van vliegtuigwrakken in Interneringskamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Oproep van Dr. Spanier voor alle kampingezetenen die aan kinderverlamming hebben geleden zich te melden

Mededeling Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Oproep van Dr. Spanier voor alle kampingezetenen die aan kinderverlamming hebben geleden zich te melden

Mededeling aan kampgevangenen die kinderverlamming hebben gehad zich te melden

Personen