In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: enveloppe, expresse-post.

Van: Haagman, Bep en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: enveloppe, expresse-post.

Enveloppe gestuurd per expresse vanuit kamp Westerbork door de familie Haagman aan de familie De Vrijer

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-16 Onderwerp: Instructie voor de Geestelijke en Sociale Verzorging in de Interneringskampen. Buiten het kamp worden de belangen van de gedetineerden behartigd door de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-16 Onderwerp: Instructie voor de Geestelijke en Sociale Verzorging in de Interneringskampen. Buiten het kamp worden de belangen van de gedetineerden behartigd door de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten.

Instructie van B.I.A.A. ter Veer aan J.G. Buijvoets over instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging in de Interneringskampen

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-02 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket&nbsp;

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-02 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket&nbsp;

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

Brief van Mozes van Dam aan Aron van Dam aan zijn gezin vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Informatie uit andere archieven

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 20 juni 1943

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Liepman Snoek Geboren: 13-08-1877 Op 28 augustus 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Liepman Snoek Geboren: 13-08-1877 Op 28 augustus 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Liepman Snoek

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: informatie omtrent omstandigheden. Geen reden om zich ongerust te maken.

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: informatie omtrent omstandigheden. Geen reden om zich ongerust te maken.

Briefkaart van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij het smalspoor van het kamp, op de weg tussen de dienstwoningen en het kamp.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij het smalspoor van het kamp, op de weg tussen de dienstwoningen en het kamp.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Enveloppe bij de brief geschreven door Martha Bertenthal vanuit kamp Westerbork

Van Gudema, A. L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 (datum van binnenkomst) Bijzonderheden: barak 22, de Joodse Ordedienst, Stammliste en voorlopig vrijgesteld van transport. Op de achterkant een aantekening: Sgt …., de naam en rang van een Canadese bevrijder, 12 april 1945

Van Gudema, A. L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 (datum van binnenkomst) Bijzonderheden: barak 22, de Joodse Ordedienst, Stammliste en voorlopig vrijgesteld van transport. Op de achterkant een aantekening: Sgt …., de naam en rang van een Canadese bevrijder, 12 april 1945

van Aron Gudema in kamp Westerbork

Van: Benjamin Mansfeld Aan: den heer… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-14 Onderwerp: Pakket ontvangen, hartelijk dank

Van: Benjamin Mansfeld Aan: den heer… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-04-14 Onderwerp: Pakket ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart van Benjamin Mansfeld vanuit kamp Westerbork

Overzicht van brandputten en leidingen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:1000

Overzicht van brandputten en leidingen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:1000

Plattegrond van brandputten en leidingen