In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Registratiekaart Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-05

Registratiekaart Van: Moros, Ida Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-05

Registratiekaart van Ida Moroz in Theresienstadt

Van: &nbsp;Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-04-30) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: eerste indrukken

Van: &nbsp;Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-04-30) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: eerste indrukken

Briefkaart Van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Groen, David Aan: Cozijn, E, mevrouw Plaats: Echten, Joods Werkkamp Datum: 1942-09-22 Onderwerp: over eventueel vertrek van het werkkamp Echten naar kamp Westerbork; over de leefomstandigheden; over de commandant; schrijven in de kantine; exercitie; onthouden van eten mag geen strafmaat meer zijn; toestemming om de grote verzoendag te vieren (Jom Kipoer); dwangarbeiders van rond en boven de zestig, er rolden tranen; Is meneer Cozijn naar Westerbork vertrokken?; bij eventueel vertrek naar kamp Westerbork en geen geld mogen meenemen, een adres voor geldverzending; verzoek van de schrijver het geld in bewaring te nemen…bij dochter is de deur ingetrapt en verzegeld…

Van: Groen, David Aan: Cozijn, E, mevrouw Plaats: Echten, Joods Werkkamp Datum: 1942-09-22 Onderwerp: over eventueel vertrek van het werkkamp Echten naar kamp Westerbork; over de leefomstandigheden; over de commandant; schrijven in de kantine; exercitie; onthouden van eten mag geen strafmaat meer zijn; toestemming om de grote verzoendag te vieren (Jom Kipoer); dwangarbeiders van rond en boven de zestig, er rolden tranen; Is meneer Cozijn naar Westerbork vertrokken?; bij eventueel vertrek naar kamp Westerbork en geen geld mogen meenemen, een adres voor geldverzending; verzoek van de schrijver het geld in bewaring te nemen…bij dochter is de deur ingetrapt en verzegeld…

Brief van David Groen vanuit het Joodse werkkamp Echten

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: bericht van terugkomst in Nederland aan zijn zus en zwager; gezondheid. Bob ligt voorlopig nog in en noodziekenhuis. Hij is erg zwak. Hij hoopt spoedig weer naar Leiden terug te kunnen gaan.

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: bericht van terugkomst in Nederland aan zijn zus en zwager; gezondheid. Bob ligt voorlopig nog in en noodziekenhuis. Hij is erg zwak. Hij hoopt spoedig weer naar Leiden terug te kunnen gaan.

Brief van Bob (Jonas) Cahen aan zijn zus en zwager

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Foto van Leopold Linder

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: Bericht van transport naar Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: Bericht van transport naar Westerbork

Briefkaart van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Bouw.&nbsp; De bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp te Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst.&nbsp; Links op de foto de administratiegebouwen en rechts een deel van de Centrale Keuken.

Bouw.&nbsp; De bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp te Westerbork. Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst.&nbsp; Links op de foto de administratiegebouwen en rechts een deel van de Centrale Keuken.

van een aantal barakken in aanbouw, waaronder de Centrale Keuken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Schoontje en Philip Aan: Philips, A., Dhr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: betreft een ansichtkaart met de tekst 'hartelijk gefeliciteerd'.

Van: Schoontje en Philip Aan: Philips, A., Dhr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: betreft een ansichtkaart met de tekst 'hartelijk gefeliciteerd'.

Ansichtkaart van Schoontje en Philipp Philips aan A. Philips vanuit Amsterdam

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Hermine Snoek

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin met radioberichten

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met uitzonderingen

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met uitzonderingen

Brief van Staatsbedrijf der PTT aan W. Wessel

Van: Staatsbedrijf der PTT&nbsp; Aan: de aangeslotenen aan het telefoonnet&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-07&nbsp; Onderwerp: uitsluiting van Joden als telefoonabonnee.

Van: Staatsbedrijf der PTT&nbsp; Aan: de aangeslotenen aan het telefoonnet&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-07&nbsp; Onderwerp: uitsluiting van Joden als telefoonabonnee.

Brief van de PTT over uitsluiten van Joden als telefoonabonnee

Het crematorium van het kamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945. Het interieur van het crematorium (oven)

Het crematorium van het kamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945. Het interieur van het crematorium (oven)

Foto van de oven van het crematorium in de periode van het Interneringskamp Westerbork

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Brief van Els een Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Foto van Sanders-Feitsma, Martha en dochter Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Sanders-Feitsma, Martha en dochter Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Martha Sanders-Feitsma en haar dochter Judith

Distributiestamkaart Van: Boom-Jacobs, Esther Afgegeven: Bennebroek, gem. Datum: 1939-09-06

Distributiestamkaart Van: Boom-Jacobs, Esther Afgegeven: Bennebroek, gem. Datum: 1939-09-06

Distributiestamkaart van Esther Boom-Jacobs

Van: Rosenberg, Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-12 Onderwerp: het geval Jules zal opnieuw aan Calmeyer worden voorgelegd; verzoek van de Joodse Raad en gesprekken(Dr. Kindler); Portugese afstamming; werken aan vrijstelling; Barneveld aanvraag…

Van: Rosenberg, Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-12 Onderwerp: het geval Jules zal opnieuw aan Calmeyer worden voorgelegd; verzoek van de Joodse Raad en gesprekken(Dr. Kindler); Portugese afstamming; werken aan vrijstelling; Barneveld aanvraag…

Brief van Siegfried Rosenberg aan Reina, Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Afkomstig van het registratiebureau&nbsp; Van: Slager, Jochem Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-02&nbsp; Betreft: terugstelling van transport van 2-11-1942

Afkomstig van het registratiebureau&nbsp; Van: Slager, Jochem Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-02&nbsp; Betreft: terugstelling van transport van 2-11-1942

Bewijs van vrijstelling van transport voor Jochem Slager

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9240

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9240

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Brief van Rika aan Line vanuit Farmsum

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Een groep van de Schulerkreis in kamp Westerbork

Badkaart voor maandag, woensdag en vrijdag voor de groep vrouwen werkzaam in de buitendienst.

Badkaart voor maandag, woensdag en vrijdag voor de groep vrouwen werkzaam in de buitendienst.

Badkaart voor Regina Gans werkzaam in de buitendienst

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Familiefoto genomen voor de kampboerderij. In het midden Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Rechts op de foto de moeder van Marianne Kamp Westerbork, 1944.&nbsp;

Familiefoto genomen voor de kampboerderij. In het midden Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Rechts op de foto de moeder van Marianne Kamp Westerbork, 1944.&nbsp;

Marianne Huisman en haar moeder voor de kampboerderij bij kamp Westerbork

Kennisgeving betreffende weigering tewerkstelling en gevolgen daarvan. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-08-10

Kennisgeving betreffende weigering tewerkstelling en gevolgen daarvan. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-08-10

Bekendmaking gevolgen ten aanzien van weigering tewerkstelling