In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vergunning om zich na 22.00 uur buiten het kamp te begeven Afgegeven door: Dienst Bureel kampintendant Datum: 1945-05-08 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Vergunning wordt verleend aan: Mevrouw Suze Noach-de Haan om zich heden buiten het kamp te begeven en weer binnen te treden, tot het bijwonen van een feestavond in huis 1, gelegen buiten het kamp.

Vergunning om zich na 22.00 uur buiten het kamp te begeven Afgegeven door: Dienst Bureel kampintendant Datum: 1945-05-08 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Vergunning wordt verleend aan: Mevrouw Suze Noach-de Haan om zich heden buiten het kamp te begeven en weer binnen te treden, tot het bijwonen van een feestavond in huis 1, gelegen buiten het kamp.

Vergunning voor Suze Noach-de Haan

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de het lossen van een boot. De (bouw)materialen worden overgeheveld in een lorrie van het smalspoortreintje.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de het lossen van een boot. De (bouw)materialen worden overgeheveld in een lorrie van het smalspoortreintje.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 1

Van: Ketelaar, H. Aan: N.B.S. Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-05-18 Onderwerp: diefstal, gepleegd door een groep B.S. in Interneringskamp Westerbork en de passende maatregelen hiertegen (onder andere oneervol ontslag). Begeleidend briefje.

Van: Ketelaar, H. Aan: N.B.S. Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-05-18 Onderwerp: diefstal, gepleegd door een groep B.S. in Interneringskamp Westerbork en de passende maatregelen hiertegen (onder andere oneervol ontslag). Begeleidend briefje.

Afschrift van H. Ketelaar aan de Binnenlandse Strijdkrachten Drenthe

Van: Goudsmit, H.W. (via)(mogelijk is de schrijver Nathan de Haaff), (mogelijk familie van de vrouw van Nathan) Aan: Cohen, N. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: pakje in dank ontvangen…

Van: Goudsmit, H.W. (via)(mogelijk is de schrijver Nathan de Haaff), (mogelijk familie van de vrouw van Nathan) Aan: Cohen, N. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: pakje in dank ontvangen…

Briefkaart van Henri Goudsmit aan Nathan Cohen vanuit kamp Westerbork

Van: Overste Stok, A.H. Aan: Buijvoets, e.a. Plaats: te Velde Datum: 1945-06-05 Onderwerp: tewerkstelling N.S.B-arbeiders, het arbeidsloon en de financiering hiervan.

Van: Overste Stok, A.H. Aan: Buijvoets, e.a. Plaats: te Velde Datum: 1945-06-05 Onderwerp: tewerkstelling N.S.B-arbeiders, het arbeidsloon en de financiering hiervan.

Instructie van Overste A.H. Stok over tewerkstelling van NSB'ers en loonkosten

Van: Overste Stok, A. H. Aan: Buijvoets, J.G. en Kockx, Th. e.a. Plaats: Te Velde Datum: 1945-06-05/1945-06-12 Onderwerp: arbeidsloon tewerk gestelde geïnterneerden en de financiering hiervan. Bl.1: begeleidende brief Bl.2: de instructie kopie van 9137-0854 Do 993 Bl.3+4: 1945-06-01. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door P. Sterrenberg. Bl. 5: 1945-05-16. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door J.G. Buijvoets. Bl. 6+7: 1945-06-02. Instructies inzake tewerkstelling van N.S.B' ers in de landbouw op detachement. Bl. 8: Rapport. Bespreking met dhr. Wijnbergen, Heidemij op 25 mei 1945. Ondertekend door Th. Kockx.

Van: Overste Stok, A. H. Aan: Buijvoets, J.G. en Kockx, Th. e.a. Plaats: Te Velde Datum: 1945-06-05/1945-06-12 Onderwerp: arbeidsloon tewerk gestelde geïnterneerden en de financiering hiervan. Bl.1: begeleidende brief Bl.2: de instructie kopie van 9137-0854 Do 993 Bl.3+4: 1945-06-01. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door P. Sterrenberg. Bl. 5: 1945-05-16. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door J.G. Buijvoets. Bl. 6+7: 1945-06-02. Instructies inzake tewerkstelling van N.S.B' ers in de landbouw op detachement. Bl. 8: Rapport. Bespreking met dhr. Wijnbergen, Heidemij op 25 mei 1945. Ondertekend door Th. Kockx.

Instructie van Overste A. H. Stok over arbeidsloon en extra kosten van tewerkgestelde gedetineerden

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1949-02-16&nbsp; Onderwerp: gesprek met overste Mens over een bezoek aan Kamp Westerbork en Assen.

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1949-02-16&nbsp; Onderwerp: gesprek met overste Mens over een bezoek aan Kamp Westerbork en Assen.

Brief van Urie over een bezoek van overste Mens aan kamp Westerbork

Van: Commandant Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: regels voor de bewakers van de NBS: verbod op zingen of andere dan voorgeschreven exercities; geen lijfstraffen, dan op bevel van de bevelvoerende officier; verbod om zich op te houden met gedetineerden in hun barakken of met hun te spreken, anders dan de dienst betreffende.

Van: Commandant Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: regels voor de bewakers van de NBS: verbod op zingen of andere dan voorgeschreven exercities; geen lijfstraffen, dan op bevel van de bevelvoerende officier; verbod om zich op te houden met gedetineerden in hun barakken of met hun te spreken, anders dan de dienst betreffende.

Bekendmaking van de commandant aan de bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakket ontvangen, dank hiervoor, nr 4. Het gaat om een voor het kamp gedrukte briefkaart.&nbsp;

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakket ontvangen, dank hiervoor, nr 4. Het gaat om een voor het kamp gedrukte briefkaart.&nbsp;

Briefkaart van Nathan Heymans aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, Pienas Aan: Cohen, Nathan &nbsp;Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-29 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Levie, Pienas Aan: Cohen, Nathan &nbsp;Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-29 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van Pienas Levie aan Nathan Cohen vanuit kamp Westerbork

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Brief van Urie over overname kamp door het Ministerie van Oorlog

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-11-05) Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: bedanken voor een pakketje.&nbsp;

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-11-05) Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: bedanken voor een pakketje.&nbsp;

Briefkaart van Nathan Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Briefkaart van Nathan en Erna Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-11-09) Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: bedanken voor een pakketje

Van: Heymans, Nathan Aan: Heymans, Arthur Datum: onbekend (poststempel 1943-11-09) Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: bedanken voor een pakketje

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Briefkaart van Levie Querido aan mevrouw... vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, P.J. Aan: Cohen-de Haaff, echtpaar Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Levie, P.J. Aan: Cohen-de Haaff, echtpaar Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van Pienas Jacob Levie aan het echtpaar Cohen-de Haaff vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: Dikhoff, Manus Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-14 Onderwerp: iets niet ontvangen; brief Piet; zend poststrook…

Van: Querido, Levie Aan: Dikhoff, Manus Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-14 Onderwerp: iets niet ontvangen; brief Piet; zend poststrook…

Briefkaart van Levie Querido aan M. Dikhoff vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: de heer… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-10 Onderwerp: pakket en brieven ontvangen.

Van: Querido, Levie Aan: de heer… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-10 Onderwerp: pakket en brieven ontvangen.

Briefkaart van Levie Querido aan de heer... vanuit kamp Westerbork

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Brief van Dr. A. Schuckink Kool aan J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Enveloppe geadresserd aan: Roe, Max geb. 11 februari 1919, Lager Westerbork Hooghalen (Oost) Barak 62&nbsp; Met stempel Unbestellbar, retour absender.

Enveloppe geadresserd aan: Roe, Max geb. 11 februari 1919, Lager Westerbork Hooghalen (Oost) Barak 62&nbsp; Met stempel Unbestellbar, retour absender.

Enveloppe retour geadresseerd aan Max Roe in kamp Westerbork

Personen