In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Identiteitskaart/Bewijs Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Voor verpleging en geneeskundige hulp buiten het kamp.

Identiteitskaart/Bewijs Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Voor verpleging en geneeskundige hulp buiten het kamp.

Identiteitskaart van Jeanette Gerritse-Kwetser

Kookcomfort Het gaat om een kookcomfort dat in kamp Westerbork is gemaakt en gebruikt.&nbsp; &nbsp;

Kookcomfort Het gaat om een kookcomfort dat in kamp Westerbork is gemaakt en gebruikt.&nbsp; &nbsp;

Een in het kamp gemaakt kookcomfort

Reisvergunning Afgegeven door het Militair gezag Datum: 1945-06 Voor: Vles, Henri Om te reizen van de provincie Drenthe naar Rotterdam

Reisvergunning Afgegeven door het Militair gezag Datum: 1945-06 Voor: Vles, Henri Om te reizen van de provincie Drenthe naar Rotterdam

Reisvergunning van Henri Vles

De Vliegende Hollander&nbsp; No 132 Vrijdag 1945-04-27&nbsp; Op achterzijde een klein artikeltje over het opsluiten van NSB'ers in Kamp Westerbork. Gearresteerde kampbewakers Bergen-Belsen op appel.

De Vliegende Hollander&nbsp; No 132 Vrijdag 1945-04-27&nbsp; Op achterzijde een klein artikeltje over het opsluiten van NSB'ers in Kamp Westerbork. Gearresteerde kampbewakers Bergen-Belsen op appel.

'De Vliegende Hollander' met een artikel over de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork

Van: de Jong, M. (op last van kampintendant) Aan: Buijvoets, J.G. (Militair Commissaris van Kamp Westerbork, Interneringskamp) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: opgave van de ten bureele aangegeven rijwielen met de namen van de bijbehorende eigenaren (voormalige Joodse kampgevangenen) met de baraknummers.

Van: de Jong, M. (op last van kampintendant) Aan: Buijvoets, J.G. (Militair Commissaris van Kamp Westerbork, Interneringskamp) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: opgave van de ten bureele aangegeven rijwielen met de namen van de bijbehorende eigenaren (voormalige Joodse kampgevangenen) met de baraknummers.

Lijst met opgave van rijwielen in Interneringskamp Westerbork en de bezitters ervan

Medisch rapport uit de ziekenbarak van Buchenwald Opgemaakt na de bevrijding, deze hingen bij het bed. Van: Stad, Meijer

Medisch rapport uit de ziekenbarak van Buchenwald Opgemaakt na de bevrijding, deze hingen bij het bed. Van: Stad, Meijer

Medisch rapport van Meijer Stad uit Buchenwald

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Voorraadsopgave Smederij, aanwezige materialen.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Voorraadsopgave Smederij, aanwezige materialen.

Lijst met opgave van de voorraad in de Smederij van het Interneringskamp

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 80 Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche, overzicht van alle groepen met dienstleiders en groepsleiders. Blz.: 4

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 80 Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche, overzicht van alle groepen met dienstleiders en groepsleiders. Blz.: 4

Lagerbefehl No. 80

Carbidlamp Het gaat om een carbidlamp die in kamp Westerbork is gemaakt en gebruikt.&nbsp;

Carbidlamp Het gaat om een carbidlamp die in kamp Westerbork is gemaakt en gebruikt.&nbsp;

Een in het kamp gemaakte carbidlamp

Van: Koppelen, Hijman, van&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06 Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Van: Koppelen, Hijman, van&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06 Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Vrijlatingsbewijs van Hijman van Koppelen

Van: de Wit, W.G., magazijnmeester Aan: Heikens en Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-08 Onderwerp: Controle van ontvangen goederen van Bewarings- en Verblijfskamp Helpman. Er blijken verschillen te zijn bij de controle van de geleverd lijsten.

Van: de Wit, W.G., magazijnmeester Aan: Heikens en Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-08 Onderwerp: Controle van ontvangen goederen van Bewarings- en Verblijfskamp Helpman. Er blijken verschillen te zijn bij de controle van de geleverd lijsten.

Notitie van W.G de Wit over verschillen bij geleverd goederen uit Helpman

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Verzoek tot het plaatsen van wastafels in barak 81 en het overbrengen van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork

Notities met betrekking tot voedingsmiddelen en calorieën. Waarschijnlijk t.b.v. vaststellen rantsoenering Plaats: Westerbork, kamp/Interneringskamp Datum: 1945

Notities met betrekking tot voedingsmiddelen en calorieën. Waarschijnlijk t.b.v. vaststellen rantsoenering Plaats: Westerbork, kamp/Interneringskamp Datum: 1945

Notities met betrekking tot voedingsmiddelen en calorieën

Van: Scheffer-de Jong, A. Aan: Drenth, Dirkje Datum: 1946-02-23 Plaats: Centraal Kamp Van Bewaring Leiden Onderwerp: De schrijfster die een administratieve functie vervulde in Westerbork en dat nu ook in Leiden doet, schrijft dat haar haar weer aangroeit en dat ze ze nog vaak moet terugdenken aan Westerbork. De brief is gericht aan mevrouw Drenth, afdeling administratie, in het&nbsp; Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork. &nbsp;

Van: Scheffer-de Jong, A. Aan: Drenth, Dirkje Datum: 1946-02-23 Plaats: Centraal Kamp Van Bewaring Leiden Onderwerp: De schrijfster die een administratieve functie vervulde in Westerbork en dat nu ook in Leiden doet, schrijft dat haar haar weer aangroeit en dat ze ze nog vaak moet terugdenken aan Westerbork. De brief is gericht aan mevrouw Drenth, afdeling administratie, in het&nbsp; Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork. &nbsp;

Brief van A. Scheffer-de Jong aan D. Drenth vanuit een Interneringskamp in Leiden

Van: Provinciaal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers (vergunningverlener) Aan: Schlosser, C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-08-28 Onderwerp: vergunning om zich te vestigen in Rotterdam.

Van: Provinciaal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers (vergunningverlener) Aan: Schlosser, C. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-08-28 Onderwerp: vergunning om zich te vestigen in Rotterdam.

Vestigingsvergunning voor C. Schlosser

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-04 No. 16 Inhoud: bridgedrive; medische dienst, dr. Salomonson (vrouwenarts), komt weer terug naar het kamp voor een dagdienst in de week; fietsenregistratie; wandelen tot 2 km buiten de kampgrens; verloren sieraad; oorlogsoverzicht; Joden in Palestina en elders in de wereld.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-04 No. 16 Inhoud: bridgedrive; medische dienst, dr. Salomonson (vrouwenarts), komt weer terug naar het kamp voor een dagdienst in de week; fietsenregistratie; wandelen tot 2 km buiten de kampgrens; verloren sieraad; oorlogsoverzicht; Joden in Palestina en elders in de wereld.

De Westerborker nummer 16 van 4 mei 1945

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Vrijlatingsbewijs van Vrouwtje van Koppelen-Liebermann

Identiteitsverklaring Vrijstelling van reizen tussen Amsterdam en Apeldoorn Van: Schijveschuurder, Barend Datum: 1945-06-11 tot en met 1945-07-31 Hij bevindt zich op dat moment in Epe.

Identiteitsverklaring Vrijstelling van reizen tussen Amsterdam en Apeldoorn Van: Schijveschuurder, Barend Datum: 1945-06-11 tot en met 1945-07-31 Hij bevindt zich op dat moment in Epe.

Vrijstelling van B. Schijveschuurder om te mogen reizen in verband met werkzaamheden

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-02 No. 14&nbsp; Inhoud: mededeling van de kamppolitie over zware kisten met onbekende inhoud in het crematorium en later naar elders overgebracht; inlichtingen over de bekisting van mevrouw Zimmerman en de heer Hertzfeld, beiden in kamp Westerbork overleden; vergadering voormalige kampgevangenen die niet de Nederlandse nationaliteit hebben; reparaties; aanmelding; oorlogsoverzicht; omgang met de in het kamp geïnterneerde NSB'ers

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-02 No. 14&nbsp; Inhoud: mededeling van de kamppolitie over zware kisten met onbekende inhoud in het crematorium en later naar elders overgebracht; inlichtingen over de bekisting van mevrouw Zimmerman en de heer Hertzfeld, beiden in kamp Westerbork overleden; vergadering voormalige kampgevangenen die niet de Nederlandse nationaliteit hebben; reparaties; aanmelding; oorlogsoverzicht; omgang met de in het kamp geïnterneerde NSB'ers

De Westerborker nummer 14 van 2 mei 1945

Proces-Verbaal Opgemaakt door Politie te kamp Westerbork Datum: 1945-04-18 Betreft aangifte vermissing van een persoonsbewijs

Proces-Verbaal Opgemaakt door Politie te kamp Westerbork Datum: 1945-04-18 Betreft aangifte vermissing van een persoonsbewijs

Proces-verbaal over de identiteit en achtergrond van Jeanette Gerritse-Kwetser

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring over persoonsbewijs en politieke betrouwbaarheid van Jeanette Gerritse-Kwetser

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Jetty van Gelderen

Van: tante en oom (en Ankie) Aan: Heleentje (Cohen), barak 42L Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-31&nbsp; Onderwerp: briefkaart van Heleentje ontvangen vanuit kamp Westerbork met vele vragen; tante begint met de antwoorden…

Van: tante en oom (en Ankie) Aan: Heleentje (Cohen), barak 42L Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-31&nbsp; Onderwerp: briefkaart van Heleentje ontvangen vanuit kamp Westerbork met vele vragen; tante begint met de antwoorden…

Briefkaart van een tante en een oom voor Heleentje Cohen

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Cohen-Sanders, Jikke Datum: 1945-06-22

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Cohen-Sanders, Jikke Datum: 1945-06-22

Repatrieringskaart van J. Cohen-Sanders

Van: Lies en Heleentje Aan: Co Plaats: Westerbork, kamp (?); Interneringskamp Datum: 1945-06 (?) Onderwerp: ‘We komen morgenmiddag terug’.&nbsp;

Van: Lies en Heleentje Aan: Co Plaats: Westerbork, kamp (?); Interneringskamp Datum: 1945-06 (?) Onderwerp: ‘We komen morgenmiddag terug’.&nbsp;

Portret van een baby in kamp Westerbork