In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Schetsontwerp barak 28, 29 en 30 voor het bouwen van: 1. lokalen voor ambachtsonderwijs;&nbsp; 2. een C.A.Z. magazijn&nbsp; 3. woning met kantoor voor de predikant Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-05

Schetsontwerp barak 28, 29 en 30 voor het bouwen van: 1. lokalen voor ambachtsonderwijs;&nbsp; 2. een C.A.Z. magazijn&nbsp; 3. woning met kantoor voor de predikant Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-05

Plattegrond van de nieuwe inrichting van de voormalige Centrale Keuken

Van: Urbach, Frans Aan: K. Meij. Plaats: Nunspeet, De Bruine Enk, Joods werkkamp Datum: 1942-09-09 Onderwerp: brief ontvangen, blij ermee; ‘het is hier goed met ons’; het werk valt mee, al is het niet wat de schrijver gewend is te doen, het went gauw; het is steeds goed weer; allemaal zijn ze verbrand; ze werken met ontbloot bovenlichaam; schrijf een terug…&nbsp;

Van: Urbach, Frans Aan: K. Meij. Plaats: Nunspeet, De Bruine Enk, Joods werkkamp Datum: 1942-09-09 Onderwerp: brief ontvangen, blij ermee; ‘het is hier goed met ons’; het werk valt mee, al is het niet wat de schrijver gewend is te doen, het went gauw; het is steeds goed weer; allemaal zijn ze verbrand; ze werken met ontbloot bovenlichaam; schrijf een terug…&nbsp;

Briefkaart van Frans Urbach aan Meij. K. vanuit het Joodse werkkamp de Bruine Enk

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-03 No. 15&nbsp; Inhoud: inlichtingbureau, Lijst van ruim vijftig personen die in Palestina zijn terecht gekomen, inlichtingen over Bergen-Belsen; rectificatie; godsdienstoefeningen; reparaties; Scheffelaar, onderduiknaam; oorlogsoverzicht; ledige flesjes naar de apotheek; Joden in Palestina en elders in de wereld en de Joodse Brigade.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-03 No. 15&nbsp; Inhoud: inlichtingbureau, Lijst van ruim vijftig personen die in Palestina zijn terecht gekomen, inlichtingen over Bergen-Belsen; rectificatie; godsdienstoefeningen; reparaties; Scheffelaar, onderduiknaam; oorlogsoverzicht; ledige flesjes naar de apotheek; Joden in Palestina en elders in de wereld en de Joodse Brigade.

De Westerborker nummer 15 van 3 mei 1945

De Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te Den Haag verklaart dat Tabaksblatt, S. voor 1 januari 1941 Ned. Hervormd is. Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-26

De Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te Den Haag verklaart dat Tabaksblatt, S. voor 1 januari 1941 Ned. Hervormd is. Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-26

Verklaring dat S. Tabaksblatt voor 1 januari 1941 tot de Nederlands Hervormde Kerk behoort

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 129 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenfeld, Max Israel geb. 25-05-67 overleden 18-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 129 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenfeld, Max Israel geb. 25-05-67 overleden 18-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Max Israel Rosenfeld

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 118 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spielmann, Hugo Israel geb. 21-06-69 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 118 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spielmann, Hugo Israel geb. 21-06-69 overleden 16-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hugo Israel Spielmann

Kok, L. Foto van een portrettekening van Aad van As Kamp Westerbork, 1942-10 Aad van As was hoofd van het bijkantoor van het Centraal Distributiekantoor, het CDK in kamp Westerbork. In september 1944 werd hij benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Westerbork. In deze hoedanigheid voltrok hij diverse huwelijken in het kamp.&nbsp;

Kok, L. Foto van een portrettekening van Aad van As Kamp Westerbork, 1942-10 Aad van As was hoofd van het bijkantoor van het Centraal Distributiekantoor, het CDK in kamp Westerbork. In september 1944 werd hij benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Westerbork. In deze hoedanigheid voltrok hij diverse huwelijken in het kamp.&nbsp;

Portret van Aad van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Diëten

Mededeling Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Diëten

Mededeling over diëten

Bewijs om zich te begeven tussen de wasserij en de woonbarak Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 28-6-1943 tot 17-7-1943&nbsp;

Bewijs om zich te begeven tussen de wasserij en de woonbarak Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 28-6-1943 tot 17-7-1943&nbsp;

van Levie Meents dat hij zich op vastgestelde tijden buiten zijn barak mag begeven

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-02 Opmerking: leslokalen en een kantine met buffet, opslag en keuken.

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-02 Opmerking: leslokalen en een kantine met buffet, opslag en keuken.

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 49 in het woonoord Schattenberg

Groep mensen, SS en Nederlandse politie bij een trein aan de Panamakade, Oostelijk Havengebied. Het gebouw op de achtergrond is Loods III. Betreft een transport op weg naar kamp Westerbork. Datum: 1943 &nbsp;

Groep mensen, SS en Nederlandse politie bij een trein aan de Panamakade, Oostelijk Havengebied. Het gebouw op de achtergrond is Loods III. Betreft een transport op weg naar kamp Westerbork. Datum: 1943 &nbsp;

Panamakade Amsterdam, locatie voor een vertrekkend transport naar kamp Westerbork

Kok, L. Siesta. Tekening van Hennie van As op een po. Kamp Westerbork, 1943-03-04. De tekening is vermoedelijk in barak 38 gemaakt.

Kok, L. Siesta. Tekening van Hennie van As op een po. Kamp Westerbork, 1943-03-04. De tekening is vermoedelijk in barak 38 gemaakt.