In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van bewoners en een kamer van een familiebarak, een inkijk. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951&nbsp;

Foto van bewoners en een kamer van een familiebarak, een inkijk. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951&nbsp;

Foto van bewoners en een kamer van een familiebarak in het Repatriëringskamp Westerbork

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Brief van Bertie Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Jongerenbarakken kamp Westerbork

Van: Groen, Hetty Aan: Boas, Salomon, Boas-Prins, Seraphine en Boas, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Hetty is blij te hebben vernomen dat de familie Boas nu in Barneveld is. Ze gaat door met pakjes sturen. Moeder ligt nog steeds in het ziekenhuis (Centraal Israëlietische Ziekenverpleging te Amsterdam). Het wonen aan de Hofmeyerstraat vindt Hetty niet erg.&nbsp;

Van: Groen, Hetty Aan: Boas, Salomon, Boas-Prins, Seraphine en Boas, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Hetty is blij te hebben vernomen dat de familie Boas nu in Barneveld is. Ze gaat door met pakjes sturen. Moeder ligt nog steeds in het ziekenhuis (Centraal Israëlietische Ziekenverpleging te Amsterdam). Het wonen aan de Hofmeyerstraat vindt Hetty niet erg.&nbsp;

Brief, Enveloppe van Hetty Groen aan de familie Boas vanuit Amsterdam

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Vier Indische dames staan buiten voor het raam van een barak in het woonoord Schattenberg. Schattenberg, jaartal onbekend.

Vier Indische dames staan buiten voor het raam van een barak in het woonoord Schattenberg. Schattenberg, jaartal onbekend.

Foto van vier Indische vrouwen buiten voor het raam van een barak in (kamp) Schattenberg.

Van: vader en Lies Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-29 Onderwerp: &nbsp;bedankt voor de brief; kleinkind Aatje is groot en wijs geworden; jammer dat ze elkaar zo weinig kunnen zien; laatste weken leven de schrijvers in een afschuwelijke spanning. De hele dag worden er mensen opgehaald; ook mensen die een attest hadden, ziek zijn en in rusthuizen vertoeven; vader was 14 dagen geleden bij de dokter, zijn gewicht was niet veranderd; Lies heeft last van doorgezakte voeten; schoenen passen niet en ze heeft geen gelegenheid om aan nieuwe schoenen te komen; bezoek van een vriendin; …

Van: vader en Lies Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-29 Onderwerp: &nbsp;bedankt voor de brief; kleinkind Aatje is groot en wijs geworden; jammer dat ze elkaar zo weinig kunnen zien; laatste weken leven de schrijvers in een afschuwelijke spanning. De hele dag worden er mensen opgehaald; ook mensen die een attest hadden, ziek zijn en in rusthuizen vertoeven; vader was 14 dagen geleden bij de dokter, zijn gewicht was niet veranderd; Lies heeft last van doorgezakte voeten; schoenen passen niet en ze heeft geen gelegenheid om aan nieuwe schoenen te komen; bezoek van een vriendin; …

Brief van vader en Lies aan Co en Piet vanuit Amsterdam

Van: Dijkstra, R., Hoofd Afwikkelingsbureau&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-03-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij en of er sprake is van achterstallig onderhoud van rieten dak en hekwerk.

Van: Dijkstra, R., Hoofd Afwikkelingsbureau&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-03-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij en of er sprake is van achterstallig onderhoud van rieten dak en hekwerk.

Brief van R. Dijkstra aan Houtvester Assen

Verslag, samenvatting van het gesprek met Martha Drost-Westerbrink.&nbsp; Datum: 1982-11-11.

Verslag, samenvatting van het gesprek met Martha Drost-Westerbrink.&nbsp; Datum: 1982-11-11.

Verslag van een gesprek met zuster Martha in 1982

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 299 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Davids, Leopold geb. 23-10-72 overleden te Westerbork op 16-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 299 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Davids, Leopold geb. 23-10-72 overleden te Westerbork op 16-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Leopold Davids

Van: Houtvester Assen Aan: Commandant Interneringskamp Plaats: Assen Datum: 1946-05-31 Onderwerp: geen bezwaar tegen het gebruik van de schietbanen in de zandverstuiving ten oosten van het kamp.

Van: Houtvester Assen Aan: Commandant Interneringskamp Plaats: Assen Datum: 1946-05-31 Onderwerp: geen bezwaar tegen het gebruik van de schietbanen in de zandverstuiving ten oosten van het kamp.

Brief van Houtvester Assen aan de commandant van het Interneringskamp

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Brief van Hermann Heymann aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-11-06 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-11-06 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Brief van Dr. Werner Weinberg aan Dr. S. Emmering

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van kamp Schattenberg Links staat Han Bloemhard, naast hem Henny Roggeveen. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van kamp Schattenberg Links staat Han Bloemhard, naast hem Henny Roggeveen. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van (kamp) Schattenberg

Indische jongeren staan bij een auto in Schattenberg. Een barak is zichtbaar achter de auto. Jongen tweede van rechts is Chris Petrus. Schattenberg, 1950/1951

Indische jongeren staan bij een auto in Schattenberg. Een barak is zichtbaar achter de auto. Jongen tweede van rechts is Chris Petrus. Schattenberg, 1950/1951

Foto van Indische jongeren aan het dollen voor de garage van (kamp) Schattenberg