In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Aanwijzingen voor bewakers Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: aanwijzingen/richtlijnen voor de bewakers.

Aanwijzingen voor bewakers Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: aanwijzingen/richtlijnen voor de bewakers.

Aanwijzingen voor de bewakers van Interneringskamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Misbruik van macht gevangenen in kamp Westerbork

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-10 Onderwerp: omstandigheden, bezoek aan kamp Ruinen gaat niet, omdat ze geen reisvergunning kan krijgen.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-10 Onderwerp: omstandigheden, bezoek aan kamp Ruinen gaat niet, omdat ze geen reisvergunning kan krijgen.

Brief van Elteka Breslauer aan Tony vanuit Amsterdam

Van: Munz, Leo Josef Aan: Büks' Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-12-31 Onderwerp: dienstverband

Van: Munz, Leo Josef Aan: Büks' Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-12-31 Onderwerp: dienstverband

Getuigschrift van dr. Leo Josef Munz over het dienstverband van Helene Büks

Berechting oorlogsmisdadigers

Gemmeker-proces

Van: Dienst Bureel Kampintendant Aan: Querido, Sophia (vrouw van Abraham Querido) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: Sophia heeft toestemming op het kamp te betreden en op 22 mei weer te verlaten.

Van: Dienst Bureel Kampintendant Aan: Querido, Sophia (vrouw van Abraham Querido) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: Sophia heeft toestemming op het kamp te betreden en op 22 mei weer te verlaten.

Vergunning voor Sophia Querido om kamp Westerbork te betreden, te verblijven en te verlaten

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad, Samuel Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Mededeling&nbsp; Datum: 1942-12-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: personen die in hun persoonsbewijs een Weermachtsstempel hebben dienen zich te melden bij de Joodsche Raad.

Mededeling&nbsp; Datum: 1942-12-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: personen die in hun persoonsbewijs een Weermachtsstempel hebben dienen zich te melden bij de Joodsche Raad.

Mededeling voor personen die een Weermachtsstempel in hun persoonsbewijs hebben

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Een vertrekkend transport vanuit Hooghalen

Registratiekaart Van: Nijstad, Abraham Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad, Abraham Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan hem toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan haar toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan haar toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1949-11-17&nbsp; Onderwerp: opheffing bewindvoering over Abraham van Dam en zijn vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1949-11-17&nbsp; Onderwerp: opheffing bewindvoering over Abraham van Dam en zijn vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan Joseph van Dam in verband met opheffing bewindvoering

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-11-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein &nbsp;en omgeving aan het Ministerie van Oorlog (bepaling van de huurprijs).

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-11-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein &nbsp;en omgeving aan het Ministerie van Oorlog (bepaling van de huurprijs).

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Treinstations

Station Hooghalen

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Deutsche Reichsbahn en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Transportbegeleiding vanuit kamp Westerbork

Samenstelling transportlijsten kamp Westerbork

Reisverloop vanuit kamp Westerbork

Van: Barend, Margaretha&nbsp; Aan: Barend, L.&nbsp; Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Onderwerp: Over ontvangen brief; de gesteldheid van anderen; een ontvangen pakketje, een ontvangen postwissel, waar sla en radijs voor kopen. Ze heeft ook behoefte aan zomerjurken…

Van: Barend, Margaretha&nbsp; Aan: Barend, L.&nbsp; Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Onderwerp: Over ontvangen brief; de gesteldheid van anderen; een ontvangen pakketje, een ontvangen postwissel, waar sla en radijs voor kopen. Ze heeft ook behoefte aan zomerjurken…

Brief van Margaretha Barend aan L. Barend vanuit kamp Vught

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Max Kannewasser en Nol van Wesel aan het werk in de vliegtuigsloperij

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst.&nbsp; Tekst en illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Der Ehrlich reisst hier seine witze, und gibt dem Feiner eine spritze'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Personen