In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensttakken en chefs afd. Gemeente Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in diensttijd deel te nemen aan demonstraties

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensttakken en chefs afd. Gemeente Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in diensttijd deel te nemen aan demonstraties

Brief

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

Brief van houtvester in de houtvesterij Assen aan het College van B&W Westerbork

Bewijs van aanmelding Van: Polak, Keetje Plaats: Oegstgeest Datum: 1941-02-27

Bewijs van aanmelding Van: Polak, Keetje Plaats: Oegstgeest Datum: 1941-02-27

Bewijs van aanmelding van Keetje Polak

Van: Magnus, fam. Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bonkaarten voor voedsel of extra voedsel van de verschillende leden van het gezin Magnus tijdens hun verblijf in Theresienstadt.

Van: Magnus, fam. Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bonkaarten voor voedsel of extra voedsel van de verschillende leden van het gezin Magnus tijdens hun verblijf in Theresienstadt.

Bonkaarten uit Theresienstadt

Van: Schönheim, Ernst en Schönheim, Lotte&nbsp; Aan:&nbsp;Herr und Frau David (David, Ernst en David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-29 Onderwerp:&nbsp;Ernst en Lotte feliciteren het echtpaar David met de geboorte van hun dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Van: Schönheim, Ernst en Schönheim, Lotte&nbsp; Aan:&nbsp;Herr und Frau David (David, Ernst en David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-29 Onderwerp:&nbsp;Ernst en Lotte feliciteren het echtpaar David met de geboorte van hun dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Brief van Ernst en Lotte Schönheim aan Ernst en Frime David-Heller vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Persoonsbewijs Van: Polak, Keetje Afgegeven: Oegstgeest Datum: 1941-10-08 No. 004830 Zie ook 11061-23 (vervalst persoonsbewijs) van dezelfde persoon

Persoonsbewijs Van: Polak, Keetje Afgegeven: Oegstgeest Datum: 1941-10-08 No. 004830 Zie ook 11061-23 (vervalst persoonsbewijs) van dezelfde persoon

Persoonsbewijs van Keetje Polak

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Een pannetje uit Sobibor

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners van een Joods werkkamp het Wijde Gat tijdens werkzaamheden op het land, tussen mei- en oktober 1942

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners van een Joods werkkamp het Wijde Gat tijdens werkzaamheden op het land, tussen mei- en oktober 1942

Bewoners Joods werkkamp "Het Wijde Gat"

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1941-12-21 Onderwerp: gevangen in Amersfoort, nummer 37, blok 2; richtlijnen voor familie…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1941-12-21 Onderwerp: gevangen in Amersfoort, nummer 37, blok 2; richtlijnen voor familie…

Brief van Isaac van Bergen aan zijn vrouw vanuit kamp Amersfoort

Van: medebewoners van barak 22 Aan: Goldstaub, Heinrich Plaats: Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Datum: 1942-03-17 Onderwerp: verjaardag Heinrich Goldstaub; tekening en vormgeving Egon Feldheim en Salamon Deresiewicz…

Van: medebewoners van barak 22 Aan: Goldstaub, Heinrich Plaats: Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Datum: 1942-03-17 Onderwerp: verjaardag Heinrich Goldstaub; tekening en vormgeving Egon Feldheim en Salamon Deresiewicz…

Tekening naar aanleiding van de verjaardag van Heinrich Goldstaub

Van: Chef afd. Militaire zaken&nbsp; Aan: Cahen, Jonas&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1937-09-29&nbsp; Onderwerp: kennisgeving van toewijzing aan korps enz. (dienstplicht), lichting 1938.

Van: Chef afd. Militaire zaken&nbsp; Aan: Cahen, Jonas&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1937-09-29&nbsp; Onderwerp: kennisgeving van toewijzing aan korps enz. (dienstplicht), lichting 1938.

Brief van de Chef afdeling Militaire zaken aan Jonas Cahen

Personen