We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Anti-Joodse maatregelen

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Joods verzet

Februaristaking

Van:&nbsp; Aan: dhr. Hoek Plaats: Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1946-1947 Onderwerp: Lijstje met twee namen van mensen die zaterdagochtend komen.

Van:&nbsp; Aan: dhr. Hoek Plaats: Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1946-1947 Onderwerp: Lijstje met twee namen van mensen die zaterdagochtend komen.

Notitie aan de heer Hoek over bezoekers aan het kamp

Bezoekkaart van Hazewindus, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart van Hazewindus, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-07-23

Bewijs van de heer Hazewindus voor het brengen van een bezoek aan het kamp

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart voor de heer Hazewindus

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Van: Schol, J, commandant Aan: Hazewindus, F. U. Onderwerp: het geven van Engelse les aan kinderen ouder dan 14 jaar Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-02

Brief van de commandant van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aan de heer Hazewindus

Verslag over het eerste boekjaar vanaf de oprichting tot en met 31 december 1940, met bijlage.&nbsp; Datum: 1941-02-21&nbsp;

Verslag over het eerste boekjaar vanaf de oprichting tot en met 31 december 1940, met bijlage.&nbsp; Datum: 1941-02-21&nbsp;

Verslag van het eerste boekjaar van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Joodse vluchtelingen

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Comité voor Joodsche Vluchtelingen

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Brief van A. Neumann aan het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Brief van W. Bakker aan het Comité voor Bijzondere Joodse belangen

Van: Visser, P.&nbsp; Aan: Comité Joodsche belangen&nbsp; Plaats: Wieringerwaard&nbsp; Datum: 1939-09-02&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp.

Van: Visser, P.&nbsp; Aan: Comité Joodsche belangen&nbsp; Plaats: Wieringerwaard&nbsp; Datum: 1939-09-02&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp.

Brief van P. Visser aan het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Van: Directeur Volkslandbouwschool Aan: Comite joodse belangen Plaats: Emmen Datum: 1939-09-02 Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Van: Directeur Volkslandbouwschool Aan: Comite joodse belangen Plaats: Emmen Datum: 1939-09-02 Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Brief van de directeur van de Volkslandbouwschool aan het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Van: Directeur R.L.W.S.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Emmen&nbsp; Datum: 1939-10-21&nbsp; Onderwerp: kosten opgave landbouw, tuinbouw en veeteelt onderwijs

Van: Directeur R.L.W.S.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Emmen&nbsp; Datum: 1939-10-21&nbsp; Onderwerp: kosten opgave landbouw, tuinbouw en veeteelt onderwijs

Brief van de directeur van R.L.W.S. aan Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna-Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-08&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft aanvang van de Engelse lessen op 1940-08-21.

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna-Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-08&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft aanvang van de Engelse lessen op 1940-08-21.

Brief van J. Schol aan A.C. Sperna Weiland van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Brief van J. Schol aan A.C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verslag van gesprek met dhr. Hazewindus Datum: 1985-12-09 Hazewindus werd aangesteld als leraar Engels in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij kreeg hiervoor geen vergoeding. Doel: de jongeren voor te bereiden op emigratie naar een Engelstalig land; contacten met de kampbevolking; spionnen; smokkelen van brieven; opera Der Fidele Bauer; samen met zijn collega Sperna Weiland stond hij onder directe verantwoordelijkheid van commandant Jacques Schol.

Verslag van gesprek met dhr. Hazewindus Datum: 1985-12-09 Hazewindus werd aangesteld als leraar Engels in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij kreeg hiervoor geen vergoeding. Doel: de jongeren voor te bereiden op emigratie naar een Engelstalig land; contacten met de kampbevolking; spionnen; smokkelen van brieven; opera Der Fidele Bauer; samen met zijn collega Sperna Weiland stond hij onder directe verantwoordelijkheid van commandant Jacques Schol.

Verslag van een gesprek met de heer Hazewindus

Foto van een schoolklas Datum: 1942 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-) Onderwerp: Gisela Müller zit op de tweede rij, tweede van rechts. Helemaal rechts op dezelfde rij zit Ruth Bogen. 3de van links op deze rij Hermine Faktor. Achter de onderwijzer staat Stefan Breslauer (zoon van fotograaf Breslauer).&nbsp; Links op de tweede rij is Inez Spanier.

Foto van een schoolklas Datum: 1942 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-) Onderwerp: Gisela Müller zit op de tweede rij, tweede van rechts. Helemaal rechts op dezelfde rij zit Ruth Bogen. 3de van links op deze rij Hermine Faktor. Achter de onderwijzer staat Stefan Breslauer (zoon van fotograaf Breslauer).&nbsp; Links op de tweede rij is Inez Spanier.

Foto van een schoolklas in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Briefkaart van Marianne Heijmann aan Catootje Booij vanuit kamp Westerbork

Tekening gemaakt door Leo Kok.&nbsp; Zwart-wit tekening van 'de biggenvanger van Westerbork!'&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27.&nbsp; Onder de tekening staat geschreven: 'Hartelijk Gefeliciteerd door Sonja, Kitty (de Wijze), Irvin(van Gelder), Wiet (Louis de Wijze), Leo (Kok).

Tekening gemaakt door Leo Kok.&nbsp; Zwart-wit tekening van 'de biggenvanger van Westerbork!'&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27.&nbsp; Onder de tekening staat geschreven: 'Hartelijk Gefeliciteerd door Sonja, Kitty (de Wijze), Irvin(van Gelder), Wiet (Louis de Wijze), Leo (Kok).

Foto van een tekening van 'De biggenvanger van Westerbork'

Personen