In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Rode Kruis Nederland&nbsp; Aan: Lindeman, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-27&nbsp; Onderwerp: uitwisseling Palestina, aanvraag in het Engels.

Van: Rode Kruis Nederland&nbsp; Aan: Lindeman, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-27&nbsp; Onderwerp: uitwisseling Palestina, aanvraag in het Engels.

Brief Rode Kruis Nederland aan H. Lindeman

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-26 No. 9&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; spertijd &nbsp;vanaf 22.00 uur; wandelen van 14- tot 17 uur, check identiteit bij de poort; broodrantsoen 2100 gram; over toegeëigende radio's; geen Duitse opschriften en het verwijderen ervan; culturele zaken; Engelse les door S. v.d. Hert, bijeen komst Zionisten in barak 22, de oude eetzaal van de ‘S’; godsdienstoefeningen, rooster; Opperrabijn Rodrigues Pereira (Groot-Majoor Prinses Irene Brigade); abonnementen voor couranten; sport, gymnastiek door de heer Meents, melden bij J. Barend; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-26 No. 9&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; spertijd &nbsp;vanaf 22.00 uur; wandelen van 14- tot 17 uur, check identiteit bij de poort; broodrantsoen 2100 gram; over toegeëigende radio's; geen Duitse opschriften en het verwijderen ervan; culturele zaken; Engelse les door S. v.d. Hert, bijeen komst Zionisten in barak 22, de oude eetzaal van de ‘S’; godsdienstoefeningen, rooster; Opperrabijn Rodrigues Pereira (Groot-Majoor Prinses Irene Brigade); abonnementen voor couranten; sport, gymnastiek door de heer Meents, melden bij J. Barend; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 9 van 26 april 1945

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella viel samen met de verjaardag van Werner. ‘Het verjaardagsfeestje is voorbij en was prachtig zoals lang niet meer’, met dank aan velen uit het kamp; over enkele weken kan Werner misschien nog naar Amsterdam.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella viel samen met de verjaardag van Werner. ‘Het verjaardagsfeestje is voorbij en was prachtig zoals lang niet meer’, met dank aan velen uit het kamp; over enkele weken kan Werner misschien nog naar Amsterdam.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-02-09 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-02-09 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella aan Werner, ze logeert in Hooghalen; over Werner en Stella (verliefdheid) en over hun onzekere toekomst.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04 Onderwerp: bezoek van Stella aan Werner, ze logeert in Hooghalen; over Werner en Stella (verliefdheid) en over hun onzekere toekomst.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: aankomst in kamp Westerbork; gedoopte Joden; hulp geboden door iemand van de Joodse ordedienst; een bewaker houdt toezicht.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: aankomst in kamp Westerbork; gedoopte Joden; hulp geboden door iemand van de Joodse ordedienst; een bewaker houdt toezicht.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-22&nbsp; Onderwerp: telegraferen van certificaatnummer in verband met Palestinapapieren.

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-22&nbsp; Onderwerp: telegraferen van certificaatnummer in verband met Palestinapapieren.

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake Palestinalijst

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Teixeira de Mattos, A.&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 16-10-1946 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Teixeira de Mattos, A.&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 16-10-1946 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Judith Teixeira de Mattos

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

van de bouw van de Centrale Keuken in het Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit Amsterdam

Foto van Indische vrouwen met pannetjes en rantangs Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951 De vrouwen zijn op weg naar de Centrale Keuken waar de maaltijden konden worden afgehaald.

Foto van Indische vrouwen met pannetjes en rantangs Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951 De vrouwen zijn op weg naar de Centrale Keuken waar de maaltijden konden worden afgehaald.

Foto van Indische vrouwen met pannetjes en rantangs in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Een pannetje uit Sobibor

Dienstbereiche

Dienstbereich Werkstätten I

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de dubbele woningen voor het personeel van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten zich in de Grote Zaal melden

Mededeling&nbsp; Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten zich in de Grote Zaal melden

Mededeling over het melden van gemengd-gehuwden in de Grote Zaal

Personen