In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gedichten van Nathan Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944-1945 Onderwerp: de gedichten hebben thema's als: ‘naar Bergen-Belsen’ ; ‘Appèl’; ‘de Gamel’; ‘de Luis’; ‘de Sigaret’; ‘Barak 33’; ‘de Vlucht’; ''t Eierrek'; ‘Altersheim’; ‘Dodenkar’; ‘Wagon 43’; ‘van Huis tot Huis’; ‘6 Km.’; &nbsp;‘Uitkijktorens’; ‘Voorbij’. &nbsp;&nbsp;

Gedichten van Nathan Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944-1945 Onderwerp: de gedichten hebben thema's als: ‘naar Bergen-Belsen’ ; ‘Appèl’; ‘de Gamel’; ‘de Luis’; ‘de Sigaret’; ‘Barak 33’; ‘de Vlucht’; ''t Eierrek'; ‘Altersheim’; ‘Dodenkar’; ‘Wagon 43’; ‘van Huis tot Huis’; ‘6 Km.’; &nbsp;‘Uitkijktorens’; ‘Voorbij’. &nbsp;&nbsp;

Gedichten uit Bergen-Belsen geschreven door Nathan Prins

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Brief van Houtvester Assen over ontginning van heide

Kommandanturbefehl Westerbork, kamp 1943-01-25, No. 4&nbsp; Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche Blz.: 4

Kommandanturbefehl Westerbork, kamp 1943-01-25, No. 4&nbsp; Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche Blz.: 4

Kommandanturbefehl No. 4

Van: Nieuwkerk, Karel, J. Onderwerp: Jodenster

Van: Nieuwkerk, Karel, J. Onderwerp: Jodenster

Jodenster gedragen door Karel Joost Nieuwkerk

Van: Vegelien, R. Chef Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: rapport inzake tewerkstelling gedetineerden. Hierin opgenomen een lijst met de verdeling van het aantal gedetineerden over de verschillende werkploegen. Er zijn geen extra werkkrachten beschikbaar voor het werken in de landbouw.

Van: Vegelien, R. Chef Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: rapport inzake tewerkstelling gedetineerden. Hierin opgenomen een lijst met de verdeling van het aantal gedetineerden over de verschillende werkploegen. Er zijn geen extra werkkrachten beschikbaar voor het werken in de landbouw.

Rapport van R. Vegelien aan J.G. Buijvoets over de werkverdeling van de gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Arthur en Mientje&nbsp; Plaats: Hoogeveen, ziekenhuis Datum: 1942 Onderwerp: zeer emotionele brief met een beschrijving van de omstandigheden, toekomstverwachtingen ('wie weet of ik je ooit terugzie') en diverse mededelingen. De dokter houdt hem nog vast in het ziekenhuis in Hoogeveen…

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Arthur en Mientje&nbsp; Plaats: Hoogeveen, ziekenhuis Datum: 1942 Onderwerp: zeer emotionele brief met een beschrijving van de omstandigheden, toekomstverwachtingen ('wie weet of ik je ooit terugzie') en diverse mededelingen. De dokter houdt hem nog vast in het ziekenhuis in Hoogeveen…

Brief van Eduard Philips aan zoon Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Gemmeker,A.K. Gemmeker A.K., de kampcommandant in zijn woning aan het schaken met een onbekende SS-er. Naast Gemmeker zit Frau Hassel.&nbsp; Assen, 1942.&nbsp; Het adres van de woning was Prins Hendrikstraat 1a. Gemmeker heeft hier in het najaar van 1942 gewoond, totdat hij in januari 1943 de commandantwoning bij het kamp confisqueerde.

Gemmeker,A.K. Gemmeker A.K., de kampcommandant in zijn woning aan het schaken met een onbekende SS-er. Naast Gemmeker zit Frau Hassel.&nbsp; Assen, 1942.&nbsp; Het adres van de woning was Prins Hendrikstraat 1a. Gemmeker heeft hier in het najaar van 1942 gewoond, totdat hij in januari 1943 de commandantwoning bij het kamp confisqueerde.

Kampcommandant aan het schaken in zijn woning in Assen

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Organisatie

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Organisatie

Lagersonderbefehl over de unificatie van de kamporganisatie

Personen