In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Haan-Vos, R. Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: verlaten van het ziekenhuis (komt weer bij haar man Asser in de barak), gezondheidstoestand, toesturen van levensmiddelen en huishoudelijke artikelen

Van: de Haan-Vos, R. Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: verlaten van het ziekenhuis (komt weer bij haar man Asser in de barak), gezondheidstoestand, toesturen van levensmiddelen en huishoudelijke artikelen

Briefkaart van R. de Haan-Vos aan familie de Haan vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Espinoza, Daniel, 20-5-11, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Espinoza, Daniel, 20-5-11, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Daniel Espinoza

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 286 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Isabella Rebecca geb. 08-07-75 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 286 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Tas, Isabella Rebecca geb. 08-07-75 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Isabella Rebecca Tas

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-18 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-10 Onderwerp: De schrijver en zijn moeder zijn ieder op een ander adres gaan wonen. David moet nog vaak denken aan Betsy en Henriette. Hij vraagt zich af of hun poes nog leeft en of het huis in 't Zandt (Gr) nog leeg staat…

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-10 Onderwerp: De schrijver en zijn moeder zijn ieder op een ander adres gaan wonen. David moet nog vaak denken aan Betsy en Henriette. Hij vraagt zich af of hun poes nog leeft en of het huis in 't Zandt (Gr) nog leeg staat…

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Zie ook inv.nr. 149.

Gedicht. Gedicht getiteld: 'Een Reuze Baan!!!'. Kamp Westerbork, jaartal onbekend. Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte. Zie ook inv.nr. 149.

Een reuze baan

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelating van zoon/dochter tot eerste klasse joodse H.B.S. + enveloppe (5521-06-1)

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelating van zoon/dochter tot eerste klasse joodse H.B.S. + enveloppe (5521-06-1)

Briefkaart van H. Jacobs aan W. Wessel vanuit Amsterdam

Van: Aan: Beste Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: omstandigheden; ziekte, geopereerd aan en middenoorontsteking, de beste artsen; vraag om geld.

Van: Aan: Beste Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: omstandigheden; ziekte, geopereerd aan en middenoorontsteking, de beste artsen; vraag om geld.

Brief van een onbekende aan Benny Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-23 Onderwerp: correspondentie regels, invoering van het briefpapier, vrienden moeten op transport, weersomstandigheden, werken, riolering.

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-23 Onderwerp: correspondentie regels, invoering van het briefpapier, vrienden moeten op transport, weersomstandigheden, werken, riolering.

Brief van E.B. Heymans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Cahen, Hans&nbsp; Aan: Vries, de, J. S. (Academisch Ziekenhuis te Groningen) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-15&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven. Gelijkgesteld met de Alte lagerinsassen. De schrijver en zijn broer Bob behoren tot de vaste kern. Via het magazijn een overall en gummilaarzen gekregen.

Van: Cahen, Hans&nbsp; Aan: Vries, de, J. S. (Academisch Ziekenhuis te Groningen) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-15&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven. Gelijkgesteld met de Alte lagerinsassen. De schrijver en zijn broer Bob behoren tot de vaste kern. Via het magazijn een overall en gummilaarzen gekregen.

Briefkaart van Hans Cahen aan J.S. de Vries vanuit kamp Westerbork

Van: Minister van Sociale Zaken&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer Utrecht&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1939-09-19&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie voor uitvoerende ontginningswerkzaamheden in en- rond het kampterrein.

Van: Minister van Sociale Zaken&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer Utrecht&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1939-09-19&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie voor uitvoerende ontginningswerkzaamheden in en- rond het kampterrein.

Brief van de Minister van Sociale Zaken aan Staatsbosbeheer Utrecht

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur (Röttgen) Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01 Onderwerp: een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt is bij de Joodse Raad binnengekomen.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur (Röttgen) Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01 Onderwerp: een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt is bij de Joodse Raad binnengekomen.

Brief van de Joodse Raad aan M. Frank over het ontvangen van een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt

Van: Reindorp, Herman Aan: Zondervan, dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Bijz.: met toevoeging barak 22 O.D. zaal 2&nbsp; &nbsp;

Van: Reindorp, Herman Aan: Zondervan, dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Bijz.: met toevoeging barak 22 O.D. zaal 2&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Herman Reindorp aan de heer Zondervan vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling over het kledingmagazijn

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Rijksarbeidsbureau.&nbsp; Aan: Waarnemend Directeur Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1945-11-03 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden. Het standpunt van het Ministerie hierover.

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Rijksarbeidsbureau.&nbsp; Aan: Waarnemend Directeur Gewestelijk Arbeidsbureau Meppel Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1945-11-03 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden. Het standpunt van het Ministerie hierover.

Brief van het Ministerie van Sociale Zaken aan het Arbeidsbureau in Meppel

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 157 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stamm, Ida Sara geb. 02-04-88 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 157 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stamm, Ida Sara geb. 02-04-88 overleden 31-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ida Sara Stamm

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Voor Sieg Gedicht ter afscheid van Siegfried Emmering. Rosa moest op transport naar Bergen-Belsen. Uiteindelijk gaat zij op 15 februari naar Bergen-Belsen.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Voor Sieg Gedicht ter afscheid van Siegfried Emmering. Rosa moest op transport naar Bergen-Belsen. Uiteindelijk gaat zij op 15 februari naar Bergen-Belsen.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Jannie (Blog-Lam) Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945 Onderwerp: kort berichtje dat ze met haar dochter terug is gekeerd uit een concentratiekamp. Ze heeft gehoord dat haar zus Sonja bij de familie Veer is. Van de familie is verder niemand meer in leven…

Van: Jannie (Blog-Lam) Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945 Onderwerp: kort berichtje dat ze met haar dochter terug is gekeerd uit een concentratiekamp. Ze heeft gehoord dat haar zus Sonja bij de familie Veer is. Van de familie is verder niemand meer in leven…

Brief van Jannie Blog-Lam en haar dochter aan de familie Veer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampcommandant Gemmeker (rechts vooraan), een SS'er en manschappen van de Ordungspolizei op het perron bij de vertrekkende trein. &nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampcommandant Gemmeker (rechts vooraan), een SS'er en manschappen van de Ordungspolizei op het perron bij de vertrekkende trein. &nbsp;

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-06 Onderwerp: kinderen worden entlassen; bedankje voor sturen van levensmiddelen

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-06 Onderwerp: kinderen worden entlassen; bedankje voor sturen van levensmiddelen

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl No. 83

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampcommandant A.K. Gemmeker (nauwelijks zichtbaar) en een andere SS'er op het perron bij de vetrekkende trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: scene uit het cabaretprogramma ‘Bunter Abend’ met Liesl Frank en Otto Aurich.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: scene uit het cabaretprogramma ‘Bunter Abend’ met Liesl Frank en Otto Aurich.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Alida Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05/06 Onderwerp: schrijfdag; censuur; ontvangen van pakketten; leiding over wagon (Eddy); omstandigheden; voedsel; kinderen in het weeshuis.&nbsp;

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Alida Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05/06 Onderwerp: schrijfdag; censuur; ontvangen van pakketten; leiding over wagon (Eddy); omstandigheden; voedsel; kinderen in het weeshuis.&nbsp;

Brief van Morris Zomerplaag aan Alida vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de speelgoedmakerij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de speelgoedmakerij.

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-23&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Van: Kroonenberg, Meijer&nbsp; Aan: Kroonenberg, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-06-23&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Briefkaart van Meijer en Johanna Kroonenberg-Blazer vanuit Theresienstadt

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: wasgoed en kaart ontvangen.

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: wasgoed en kaart ontvangen.

Briefkaart van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en haar zoon Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-01 Onderwerp: personen zijn gedeporteerd; de jongens zijn lief, Julius (Vissel) loopt alleen; inkopen van snijbonen…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en haar zoon Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-01 Onderwerp: personen zijn gedeporteerd; de jongens zijn lief, Julius (Vissel) loopt alleen; inkopen van snijbonen…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger, haar zoon Meijer aan Golina van Dam-Sleutelberg haar gezin

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;de Boer, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-11-13 Onderwerp: briefpapier met eigen briefhoofd; als hij al Jood reizen mocht, was hij naar haar toegekomen; over een bombardement op Harlingen…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;de Boer, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-11-13 Onderwerp: briefpapier met eigen briefhoofd; als hij al Jood reizen mocht, was hij naar haar toegekomen; over een bombardement op Harlingen…

Brief van Ab Hakker aan Reina de Boer vanuit Amsterdam

Kommandantur-Befehl No. 2 Datum: 1943-01-11 Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten blz. 2

Kommandantur-Befehl No. 2 Datum: 1943-01-11 Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten blz. 2

Kommandantur-Befehl No. 2

Personen