We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

Foto van een tekening van het echtpaar Asch-Rosenthal getekend door Leo Kok

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ziekenhuisbroeder Louis geeft een adreswijziging door. Oud adres barak 36, zaal 3 en nieuw adres Duitsland. Datum van ingang 16 februari 1943.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ziekenhuisbroeder Louis geeft een adreswijziging door. Oud adres barak 36, zaal 3 en nieuw adres Duitsland. Datum van ingang 16 februari 1943.

Adreswijziging van Louis Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Collage van aquarel met foto als onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Een locomotief met wagon en daarvoor twee (speelgoed) biggetjes. De machinist van de locomotief van het smalspoortreintje is mogelijk Kurt Walter. De foto's zijn gemaakt door Werner Rudolf Brelauer en Karl Jordan, de tekeningen door Leo Kok.

Collage van aquarel met foto als onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Een locomotief met wagon en daarvoor twee (speelgoed) biggetjes. De machinist van de locomotief van het smalspoortreintje is mogelijk Kurt Walter. De foto's zijn gemaakt door Werner Rudolf Brelauer en Karl Jordan, de tekeningen door Leo Kok.

Foto van een detail van het album 'Spielzeugfabrik' met de machinist van de smalspoorlocomotief

Naoorlogse Rechtspleging

Naoorlogse Zuivering

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Ausweiskarte van S. Schrijver-van Son in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 406 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cardozo, Abigaël geb. 24-09-54 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 406 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cardozo, Abigaël geb. 24-09-54 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abigaël Cardozo

Van: Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: hoofdwacht bij de eerste doorgang naar het kamp: Van Essen, Steen, Niemeijer, &nbsp;Sporrel en Molenaar.

Van: Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: hoofdwacht bij de eerste doorgang naar het kamp: Van Essen, Steen, Niemeijer, &nbsp;Sporrel en Molenaar.

Foto van de hoofdwacht van het Interneringskamp Westerbork

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis)&nbsp; Onderwerp: de laatste draadjes van de hechtingen worden verwijderd. Vermoedelijk blijft Alfred nog een week in het ziekenhuis om dat zoals hij dat schrijft ‘een recreatiebarak’. Hij krijgt extra voeding, na vier dagen alleen maar pap, puree en melk gehad te hebben. Verzoek om een badjas. De ziekenzaal heeft 20 bedden. Alles ziet er goed en verzorgt uit, wel eenvoudig. Het is nu stil, anders is er veel geloop en gepraat. Alfred heeft ook nog in een andere zaal gelegen, waar slechts 9 bedden waren. Het personeel is uitstekend en de operatiezaal is prachtig. Alles is aanwezig. Alfred krijgt dagelijks bezoek en leest veel…

Van: Goldsteen, A. Aan: Goldsteen-Hoen, T.J. Datum: 1944-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 4, zaal 1 (ziekenhuis)&nbsp; Onderwerp: de laatste draadjes van de hechtingen worden verwijderd. Vermoedelijk blijft Alfred nog een week in het ziekenhuis om dat zoals hij dat schrijft ‘een recreatiebarak’. Hij krijgt extra voeding, na vier dagen alleen maar pap, puree en melk gehad te hebben. Verzoek om een badjas. De ziekenzaal heeft 20 bedden. Alles ziet er goed en verzorgt uit, wel eenvoudig. Het is nu stil, anders is er veel geloop en gepraat. Alfred heeft ook nog in een andere zaal gelegen, waar slechts 9 bedden waren. Het personeel is uitstekend en de operatiezaal is prachtig. Alles is aanwezig. Alfred krijgt dagelijks bezoek en leest veel…

Brief van A. Goldsteen aan T.J. Goldsteen-Hoen vanuit kamp Westerbork

Van: Praag, van, Alice Aan: Velden, van de, J. Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Afscheid nemen; Op transport naar Vught. Ouders waren op 14 april al doorgestuurd. ‘Wij gaan voorlopig naar Vught, de ouders naar Polen’.

Van: Praag, van, Alice Aan: Velden, van de, J. Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Afscheid nemen; Op transport naar Vught. Ouders waren op 14 april al doorgestuurd. ‘Wij gaan voorlopig naar Vught, de ouders naar Polen’.

Briefkaart van Alice van Praag aan J. van de Velden vanuit Den Haag

Frederika FIetje overleed in het ziekenhuis in Assen.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak nr. 4.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-03-10 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben. &nbsp;

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak nr. 4.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-03-10 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben. &nbsp;

Plattegrond met riolering en gevels van barak 4 in het woonoord Schattenberg

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-24 (poststempel) Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: DGBR-Bewarings- en Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-11 Onderwerp: loon (zakje) over de maand november 1948.

Van: DGBR-Bewarings- en Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-11 Onderwerp: loon (zakje) over de maand november 1948.

Bewijs van uit te betalen loon aan R. Niemeijer in Interneringskamp Westerbork

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Dorma, Dr.&nbsp;in Echten Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01&nbsp; Onderwerp: Fototoestel in bewaring gegeven. Graag afgeven aan brenger brief.

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Dorma, Dr.&nbsp;in Echten Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01&nbsp; Onderwerp: Fototoestel in bewaring gegeven. Graag afgeven aan brenger brief.

Brief van S. Metzelaar aan Dr. Dorma vanuit kamp Westerbork

Personen