In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 16

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Brief van Elteka Breslauer aan Tony vanuit Amsterdam

Van: Chef afd. Militaire zaken&nbsp; Aan: Cahen, Jonas&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1937-09-15&nbsp; Onderwerp: oproeping ter inlijving (dienstplicht).

Van: Chef afd. Militaire zaken&nbsp; Aan: Cahen, Jonas&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1937-09-15&nbsp; Onderwerp: oproeping ter inlijving (dienstplicht).

Brief van de Chef afdeling Militaire zaken aan Jonas Cahen

Nota omtrent de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Datum: 1940-02-09 Syswerda heeft een klein jaar naar zijn aanstelling de aan hem opdragen taken/richtlijnen niet uitgevoerd, waardoor drie ambtenaren van het Departement van Binnenlandse Zaken worden ingezet om in korte tijd de zaken voor elkaar te krijgen.

Nota omtrent de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Datum: 1940-02-09 Syswerda heeft een klein jaar naar zijn aanstelling de aan hem opdragen taken/richtlijnen niet uitgevoerd, waardoor drie ambtenaren van het Departement van Binnenlandse Zaken worden ingezet om in korte tijd de zaken voor elkaar te krijgen.

Notities over de kern der moeilijkheden met directeur Centraal Vluchtelingenkamp

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 179 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Drukker, Elisabeth geb. 01-04-79 overleden te Westerbork op 06-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 179 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Drukker, Elisabeth geb. 01-04-79 overleden te Westerbork op 06-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Elisabeth Drukker

Van: Meents, Max Aan: Brouwers, Ans Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 1942-05-01 Onderwerp: aankomst in Molengoot om 14.00 uur; hij schrijft aan Ans niet langs te komen, hij zou dan worden gestraft; ze slapen in kribben; een uur per week mogen ze uit het kamp, Max weet echter niet wanneer; het gaat per kamer en de rest moet dan in het kamp blijven; na het werk is geen tijd, want ze nemen de kortste weg terug na het kamp; postzegels zijn moeilijk te krijgen; &nbsp;verlof is onzeker; het werk bestaat uit scheppen en kruien; zoenen van de kamergenoten. Ze zijn met z'n achten…&nbsp;

Van: Meents, Max Aan: Brouwers, Ans Plaats: Hardenberg, Joods werkkamp Molengoot Datum: 1942-05-01 Onderwerp: aankomst in Molengoot om 14.00 uur; hij schrijft aan Ans niet langs te komen, hij zou dan worden gestraft; ze slapen in kribben; een uur per week mogen ze uit het kamp, Max weet echter niet wanneer; het gaat per kamer en de rest moet dan in het kamp blijven; na het werk is geen tijd, want ze nemen de kortste weg terug na het kamp; postzegels zijn moeilijk te krijgen; &nbsp;verlof is onzeker; het werk bestaat uit scheppen en kruien; zoenen van de kamergenoten. Ze zijn met z'n achten…&nbsp;

Brief van Marcus Meents aan zijn verloofde vanuit het Joodse werkkamp Molengoot

Magazijnpersoneel.&nbsp; Magazijnpersoneel behorende tot de Gruppe Magazin, een onderdeel van het Dienstbereich Verwaltung. Kamp Westerbork, 1943, barak 76. Acht personen zittend in een magazijnbarak. De man achterin is plaatsvervangend groepsleider Adolf Nathaniël Door het raam is de schouwburg en barak 8 te zien.

Magazijnpersoneel.&nbsp; Magazijnpersoneel behorende tot de Gruppe Magazin, een onderdeel van het Dienstbereich Verwaltung. Kamp Westerbork, 1943, barak 76. Acht personen zittend in een magazijnbarak. De man achterin is plaatsvervangend groepsleider Adolf Nathaniël Door het raam is de schouwburg en barak 8 te zien.

Personeel van de Gruppe Magazin

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor Joden.&nbsp; Van: Wijnberg, Max&nbsp; Datum: 1941-03-13&nbsp; Plaats: Zwolle

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor Joden.&nbsp; Van: Wijnberg, Max&nbsp; Datum: 1941-03-13&nbsp; Plaats: Zwolle

Bewijs van aanmelding van Max Wijnberg

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1952-07-18&nbsp; Onderwerp: bestemming voormalige waterpompgebouw van het Heidelager. Staatsbosbeheer heeft belangstelling voor het in gebruik nemen ervan als tractorschuur.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1952-07-18&nbsp; Onderwerp: bestemming voormalige waterpompgebouw van het Heidelager. Staatsbosbeheer heeft belangstelling voor het in gebruik nemen ervan als tractorschuur.

Brief van Houtvester Assen aan de Rijksdienst Uitvoering Werken